Η Ουαλία ετοιμάζεται να γίνει η επόμενη περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου που θα εφαρμόσει έναν τουριστικό φόρο, με ισχύ από το 2027. Η ιδιαιτερότητα αυτής της εισφοράς δεν έγκειται μόνο στο ποσό της – £1.30 ανά διανυκτέρευση ή £0.75 για κατασκηνώσεις και ξενώνες – αλλά στον σκοπό της: την αναβίωση της ουαλικής γλώσσας.
Με στόχο το φιλόδοξο σχέδιο “Cymraeg 2050”, η κυβέρνηση στοχεύει να φτάσει το 1 εκατομμύριο Ουαλούς ομιλητές έως τα μέσα του αιώνα. Τα έσοδα από τον φόρο θα κατευθυνθούν στην ενίσχυση των υποδομών, στην προστασία των τοπικών κοινοτήτων και κυρίως στη στήριξη της γλωσσικής κουλτούρας που απειλείται από τη σταδιακή μείωση των ομιλητών.
Σε αντίθεση με έναν εθνικά ενιαίο μηχανισμό, η εφαρμογή του φόρου θα αφεθεί στην κρίση των τοπικών συμβουλίων. Μερικές περιοχές μπορεί να τον υιοθετήσουν άμεσα· άλλες ίσως όχι καθόλου. Το βέβαιο είναι πως αυτός ο φόρος θα ανοίξει συζητήσεις – όχι μόνο για τον τουρισμό, αλλά και για την ταυτότητα ενός τόπου.
Τι χρηματοδοτεί πραγματικά ένας τουριστικός φόρος;
Οι τουριστικοί φόροι δεν είναι καινούργια υπόθεση. Από τη «taxe de séjour» της Γαλλίας το 1910 μέχρι τις πρόσφατες εφαρμογές σε Βαρκελώνη, Άμστερνταμ και Βενετία, η ιδέα είναι απλή: οι επισκέπτες συνεισφέρουν άμεσα στο μέρος που απολαμβάνουν.
Στην περίπτωση της Ουαλίας, τα περίπου £33 εκατομμύρια που αναμένεται να συγκεντρώνονται ετησίως από τη νέα εισφορά θα αξιοποιηθούν σε δύο επίπεδα:
- Υποδομές: Βελτιώσεις σε μονοπάτια, παραλίες, δημόσιες τουαλέτες και κέντρα πληροφόρησης. Υποδομές που εξυπηρετούν τόσο τους τουρίστες όσο και τους κατοίκους.
- Πολιτισμός και Γλώσσα: Στήριξη της ουαλικής γλώσσας, κυρίως σε κοινότητες όπου η τουριστική πίεση αλλοιώνει την καθημερινότητα και την πολιτιστική ταυτότητα των κατοίκων. Ενίσχυση των παιδικών σταθμών με ουαλική διδασκαλία, προβολή της γλώσσας και αυξημένη χρήση σε δημόσιους χώρους.
Η πρόκληση; Να δουν οι επισκέπτες τον φόρο όχι ως επιπλέον κόστος, αλλά ως επένδυση στη βιωσιμότητα και την αυθεντικότητα του προορισμού.
Οι τουριστικοί φόροι επεκτείνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Η Ουαλία δεν είναι η μόνη που εξετάζει τη φορολόγηση των επισκεπτών. Η ιδέα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη απήχηση σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, με διαφορετικές μορφές και εφαρμογές.
- Σκωτία: Η πρωτεύουσα Εδιμβούργο ανακοίνωσε πως από το 2026 θα επιβάλει φόρο διαμονής ύψους 5% επί του κόστους καταλύματος. Υπολογίζεται ότι μπορεί να συγκεντρώσει έως και £50 εκατομμύρια ετησίως, για την ενίσχυση των υποδομών της πόλης.
- Αγγλία: Δεν διαθέτει ακόμη νομικό πλαίσιο για τέτοιους φόρους σε επίπεδο τοπικών αρχών. Ωστόσο, αρκετές πόλεις έχουν βρει έναν εναλλακτικό δρόμο: τους Business Improvement Districts (BIDs). Πρόκειται για συνεργασίες μεταξύ επιχειρήσεων που χρηματοδοτούν βελτιώσεις μέσω επιπλέον τοπικών εισφορών.
- Το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ έχουν ήδη εφαρμόσει τέτοιους «φόρους φιλοξενίας».
- Πόλεις όπως το Μπλάκπουλ, το Γκρέιτ Γιάρμουθ και η Κοιλάδα του Τούιντ έχουν ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.
- Η κοινή αρχή Μπέρνμουθ–Πουλ–Κράιστσερτς πρότεινε επιπλέον χρέωση £2 ανά διανυκτέρευση, αλλά η πρόταση μπλοκαρίστηκε προσωρινά από την αντίδραση του ξενοδοχειακού τομέα.
Με πάνω από 60 πόλεις να σχεδιάζουν ανάλογες κινήσεις μέσω των BIDs, το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να οδεύει προς ένα μοντέλο ευρύτερης φορολόγησης των επισκεπτών – έστω και με διαφορετικά μέσα.
Μπορεί ένας τουριστικός φόρος να σώσει μια γλώσσα;
Η περίπτωση της Ουαλίας είναι μοναδική: δεν στοχεύει μόνο στην ενίσχυση υποδομών ή την αποσυμφόρηση τουριστικών περιοχών — αλλά και στην αναγέννηση της ουαλικής γλώσσας.
Η γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής ταυτότητας της Ουαλίας. Όμως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της κυβέρνησης (Ιούνιος 2024), μόνο το 27,8% του πληθυσμού άνω των 3 ετών μιλά ουαλικά. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων οκτώ ετών.
Μέσω του στρατηγικού σχεδίου “Cymraeg 2050”, η Ουαλία φιλοδοξεί να φτάσει το φιλόδοξο στόχο του 1 εκατομμυρίου ουαλόφωνων έως το 2050. Τα έσοδα από τον τουριστικό φόρο –που εκτιμώνται στα £33 εκατομμύρια (περίπου €38 εκατ.)– θα μπορούσαν να ενισχύσουν:
- Τη δημιουργία και στήριξη ουαλόγλωσσων παιδικών σταθμών και σχολείων.
- Την προβολή της γλώσσας στους δημόσιους χώρους.
- Την επιμόρφωση τουριστών και κατοίκων σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς.
- Την ενίσχυση περιοχών με έντονη τουριστική κίνηση αλλά και παραδοσιακή ουαλική ταυτότητα.
Η Ουαλική κυβέρνηση τονίζει πως ο φόρος «θα συμβάλει στη ζωντάνια, βιωσιμότητα και ορατότητα της γλώσσας». Εάν αυτό μεταφραστεί σε ουσιαστικά έργα, τότε ίσως για πρώτη φορά, ένας τουριστικός φόρος θα υπηρετήσει όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τη γλωσσική επιβίωση.
Ο τουριστικός φόρος ως παγκόσμια τάση – ευκαιρία ή παγίδα;
Ο τουριστικός φόρος δεν είναι νέο φαινόμενο — έχει τις ρίζες του στη Γαλλία του 1910. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, καθώς ο υπερτουρισμός πιέζει τις τοπικές κοινωνίες και τα φυσικά τοπία, ο φόρος αυτός αναδύεται ως εργαλείο διαχείρισης και βιωσιμότητας.
Περισσότεροι από 60 προορισμοί παγκοσμίως έχουν υιοθετήσει αντίστοιχες πολιτικές:
- Η Βαρκελώνη αυξάνει το τέλος διανυκτέρευσης για να μειώσει τη συμφόρηση.
- Η Βενετία δοκίμασε ημερήσιο εισιτήριο για ημερήσιους επισκέπτες.
- Η Εδιμβούργο θα εφαρμόσει φόρο 5% το 2026.
- Το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ αξιοποιούν τους μηχανισμούς των Business Improvement Districts (BIDs) για να επιβάλουν ειδικές χρεώσεις στους τουρίστες.
Η τάση δείχνει ότι πολλές πόλεις κινούνται προς μια νέα κατεύθυνση: τουρίστες που συμβάλλουν ουσιαστικά στα έξοδα της εμπειρίας που απολαμβάνουν.
Όμως τίθεται και ένα ερώτημα: Πού σταματά η οικονομική συμβολή και πού ξεκινά η αποξένωση του επισκέπτη; Ένας άδικος ή κακώς εφαρμοσμένος φόρος μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις, ιδιαίτερα από τον ξενοδοχειακό και επισιτιστικό κλάδο.
Η περίπτωση της Ουαλίας είναι ενδιαφέρουσα, γιατί δείχνει έναν διαφορετικό δρόμο: φόρος με πολιτιστικό και κοινωνικό πρόσημο. Αν αποδειχθεί αποτελεσματικός, ίσως αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες περιοχές που αναζητούν τρόπους να ισορροπήσουν ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την προστασία της τοπικής ταυτότητας.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα;
Η Ελλάδα, μια χώρα που ζει από τον τουρισμό, δεν έχει ακόμη υιοθετήσει ενιαίο τουριστικό φόρο όπως η Ουαλία ή η Εδιμβούργο. Παρ’ όλα αυτά, ήδη επιβάλλεται ένα “τέλος διαμονής” ανά διανυκτέρευση σε ξενοδοχεία και καταλύματα, το οποίο κυμαίνεται από €0,50 έως €4,00 ανάλογα με την κατηγορία του καταλύματος.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: Θα μπορούσε η Ελλάδα να μετατρέψει τον φόρο αυτό σε ένα εργαλείο κοινωνικής πολιτικής;
Αντί απλώς να εισπράττεται ως έσοδο για το κράτος, ο τουριστικός φόρος θα μπορούσε να ενισχύσει:
- Την προστασία φυσικών περιοχών που υποφέρουν από υπερτουρισμό (όπως η Σαντορίνη ή τα Μετέωρα),
- Την ανάπτυξη μικρών τοπικών κοινοτήτων που θέλουν να διατηρήσουν τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους (όπως τα Ζαγοροχώρια ή τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου),
- Τη βελτίωση των υποδομών σε τουριστικά hot spots, από μονοπάτια μέχρι τουαλέτες και Κέντρα Ενημέρωσης.
Η εμπειρία της Ουαλίας δείχνει πως ένας τουριστικός φόρος μπορεί να έχει ταυτότητα, όραμα και κοινωνικό αντίκτυπο. Ίσως ήρθε η ώρα και η Ελλάδα να επαναπροσδιορίσει τη χρήση αυτού του εργαλείου, όχι απλώς ως οικονομικό μέτρο, αλλά ως μοχλό πολιτιστικής και περιβαλλοντικής ενδυνάμωσης.
