Trail Running – Όταν η ελευθερία δεν είναι ίση για όλους
Το trail running είναι πολλά περισσότερα από ένα άθλημα. Είναι μια εμπειρία ελευθερίας, ανακάλυψης και υπέρβασης. Όμως, όσο κι αν θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο κόσμος του είναι ανοιχτός και φιλόξενος, η πραγματικότητα δείχνει πως οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις, στερεότυπα και αόρατα εμπόδια. Ο Kilian Jornet, ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους αθλητές της παγκόσμιας σκηνής, δεν διστάζει να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να καλέσει τους άνδρες δρομείς να αναλάβουν δράση. Γιατί η ισότητα δεν είναι μόνο υπόθεση των γυναικών — είναι υπόθεση όλων μας.
Το trail running συχνά παρουσιάζεται ως ένα άθλημα ελευθερίας, επαφής με τη φύση και ξεπέρασης ορίων. Όμως, κάτω από αυτή τη ρομαντική εικόνα, υπάρχει μια σκληρή πραγματικότητα: ο χώρος εξακολουθεί να κυριαρχείται από λευκούς cis άνδρες, συνήθως από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Και αυτό δεν είναι απλώς στατιστικό στοιχείο – είναι σύμπτωμα μιας βαθύτερης ανισότητας.
Για πολλές γυναίκες (και άλλες υποεκπροσωπούμενες ομάδες), η εμπειρία στο βουνό περιλαμβάνει όχι μόνο ανηφόρες και λάσπη, αλλά και σεξισμό, αποκλεισμό και απαξίωση. Η εικόνα του «δυνατού» αθλητή εξακολουθεί να είναι ανδρική, μυώδης, ηρωική. Αντίθετα, οι γυναίκες καλούνται συχνά να ισορροπούν ανάμεσα σε προσδοκίες για “θηλυκή εμφάνιση” και την ανάγκη να αποδείξουν ξανά και ξανά την αξία τους στο μονοπάτι.
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ή πει – ακόμη και ασυνείδητα – εκφράσεις του τύπου «τρέχει σαν κορίτσι», «μη γίνεσαι φλώρος», «και γυναίκα να ήσουν, θα το έκανες»;
Αυτές οι φράσεις, πέρα από τη γλωσσική βία που φέρουν, διαμορφώνουν και τη κουλτούρα του αθλήματος. Επιβεβαιώνουν στερεότυπα, ακυρώνουν προσπάθειες, μειώνουν επιτεύγματα. Η επιστημονική έρευνα συνεχίζει να εστιάζει σε ανδρικές φυσιολογικές παραμέτρους, αγνοώντας τις ανάγκες και τη βιολογία των γυναικών. Τα προπονητικά πρωτόκολλα δεν είναι ουδέτερα· είναι δομημένα γύρω από το ανδρικό σώμα.
Ακόμη και μέσα στις ίδιες τις ομάδες και τους αγώνες, συχνά παραμένει ζωντανό ένα “boys’ club” κλίμα: αστεία που στηρίζονται σε σεξισμό ή ομοφοβία, απαξίωση της εμπειρίας των γυναικών, και μια συνεχής αίσθηση ότι βρίσκονται «φιλοξενούμενες» σε έναν χώρο που δεν είναι δικός τους. Όταν τολμούν να μιλήσουν ή να διεκδικήσουν, έρχονται αντιμέτωπες με το mansplaining – εκείνη τη γνώριμη πατροναριστική διάθεση να τους εξηγήσεις τα… δικά τους.
Από τη σιωπή στη δράση — Πώς οι άνδρες μπορούν να στηρίξουν την ισότητα στο trail running
Η ισότητα δεν είναι μια “γυναικεία υπόθεση”. Είναι υπόθεση όλων μας. Και σε έναν χώρο όπως το trail running — που συχνά αυτοπροσδιορίζεται ως “κοινότητα” — η πραγματική πρόοδος απαιτεί ενεργή συμμετοχή των ανδρών. Όχι μόνο στις συζητήσεις, αλλά κυρίως στην πρακτική στάση, στις συμπεριφορές, στην καθημερινή κουλτούρα του αθλήματος.
Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να γίνουμε μέρος της λύσης:
Σπάσε τη σιωπή του «boys’ club»
- Μη γελάς με το σεξιστικό αστείο. Μην αγνοείς την ομοφοβική ή ρατσιστική φράση.
- Επανεξέτασε τη γλώσσα που χρησιμοποιείς. Μικρές φράσεις κρύβουν μεγάλες προκαταλήψεις.
- Μη δέχεσαι το επιχείρημα “έλα μωρέ, πλάκα κάνουμε”. Η πλάκα τελειώνει εκεί που ξεκινά η απόρριψη.
Άκου — χωρίς να εξηγείς
- Όταν μια γυναίκα μοιράζεται την εμπειρία της, μην σπεύδεις να δώσεις λύσεις. Άκου.
- Απόφυγε το “ξέρω καλύτερα γιατί έχω περισσότερη εμπειρία”. Δεν έχεις ζήσει τη δική της πραγματικότητα.
- Αντί να μιλήσεις για εκείνη, δώσε της βήμα — στην προπόνηση, στη συζήτηση, στα social media.
Κοίτα μέσα σου — και διάλυσε τα στερεότυπα
- Δύναμη δεν σημαίνει μόνο μύες. Αντοχή δεν σημαίνει μόνο ανδρισμός.
- Σεβάσου τις προπονητικές μεθόδους των γυναικών χωρίς να τις υποτιμάς ή να τις συγκρίνεις.
- Στήριξε την επιστημονική έρευνα για τη γυναικεία φυσιολογία και πίεσε για την ενσωμάτωσή της στην προπονητική κουλτούρα.
Άνοιξε χώρο
- Αν είσαι προπονητής, διοργανωτής ή ambassador, πάλεψε για ίσες ευκαιρίες και ίσες αμοιβές.
- Στήριξε μικτές ομάδες προπόνησης όπου η ισότητα δεν είναι απλώς επιτρεπτή — είναι δεδομένη.
- Προώθησε γυναίκες σε ρόλους καθοδήγησης, εκπαίδευσης, προβολής. Η ισότητα δεν είναι να “επιτρέπεις” — είναι να μοιράζεσαι.
Ένα άθλημα για όλους
Το trail running είναι η ελευθερία να τρέχεις πέρα από τα όρια. Αλλά δεν μπορούμε να μιλάμε για “ελευθερία” όταν κάποιοι πρέπει να παλεύουν για σεβασμό απ’ το πρώτο βήμα. Η αλλαγή ξεκινά από εμάς: από το πώς στεκόμαστε δίπλα σε όσους νιώθουν αποκλεισμένοι. Από το αν απλώς είμαστε εκεί — ή αν είμαστε μαζί.
Αν θέλουμε ένα trail running που τιμά τις αξίες της ελευθερίας και του σεβασμού, πρέπει να δώσουμε χώρο και φωνή σε όσους δεν είχαν ποτέ το προνόμιο να τις απολαμβάνουν ισότιμα. Οι άνδρες έχουν τη δύναμη — και την ευθύνη — να γίνουν συμμάχοι, όχι θεατές. Να ανοίξουν χώρο, να σπάσουν τη σιωπή και να κάνουν το άθλημα καλύτερο για όλους. Το μονοπάτι προς την ισότητα δεν είναι ευθύ — αλλά μπορούμε να το διανύσουμε μαζί.
