Το νερό, ένας απαραίτητος φυσικός πόρος για τη ζωή στη Γη, βρίσκεται σε κίνδυνο. Η λειψυδρία και η ανασφάλεια σχετικά με το νερό, που επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή, αποτελούν κρίσιμα ζητήματα παγκοσμίως, ενώ εντείνονται λόγω αναποτελεσματικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων.
Με το 2023 να καταγράφεται ως η θερμότερη χρονιά στην ιστορία και πολλές περιοχές να υποφέρουν από εκτεταμένη ξηρασία, η έλλειψη νερού έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Στην Ινδία, οι αγρότες συγκρούονται για την πρόσβαση στους φθίνοντες υδάτινους πόρους, ενώ στη Γαλλία, οι τοπικές διαμάχες για το νερό έχουν οδηγήσει σε βίαια επεισόδια.
Αναθεωρώντας τη Διαχείριση των Υπόγειων Υδάτων Κατά τη Διάρκεια της Ξηρασίας
Τα υπόγεια ύδατα αποτελούν βασικό στοιχείο της διαχείρισης του νερού, καθώς προμηθεύουν το 65% του πόσιμου νερού και το 25% της αρδευόμενης γεωργίας στην ΕΕ. Ωστόσο, η υπερεκμετάλλευση και η κλιματική αλλαγή, ιδιαίτερα σε περιοχές με αστικοποίηση και αύξηση του πληθυσμού, επιβαρύνουν τα υδάτινα αποθέματα.
Στη νότια Πορτογαλία, όπως και σε άλλες περιοχές της Νότιας Ευρώπης, η ξηρασία και η μείωση των βροχοπτώσεων έχουν επηρεάσει αρνητικά την παραγωγικότητα της γεωργίας. Η ερευνήτρια περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Αλγκάρβε, Βάνια Σόουζα, τονίζει την ανάγκη συνεργασίας για βιώσιμες λύσεις στη λειψυδρία.
Το Πρόγραμμα eGroundwater
Το ‘eGroundwater’ είναι μια εφαρμογή για κινητά, αναπτυγμένη από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Αλγκάρβε, η οποία ενσωματώνει κλιματικά δεδομένα για να παρέχει πληροφορίες σε αγρότες και χρήστες υπόγειων υδάτων σχετικά με την κατάσταση των υδάτινων αποθεμάτων.
Η εφαρμογή χρησιμοποιεί εποχιακές μετεωρολογικές προβλέψεις από την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus (C3S), επιτρέποντας την πρόβλεψη των βροχοπτώσεων και την καλύτερη κατανομή των υδάτινων πόρων κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου. Επιπλέον, χρησιμοποιεί τις προβλέψεις του μοντέλου CMIP6 για να ενημερώνει τους χρήστες σχετικά με μελλοντικά σενάρια αναπλήρωσης των υδάτινων αποθεμάτων.
Μια Νέα Προσέγγιση στη Διαχείριση των Υδάτων
Η καινοτομία του eGroundwater φέρνει μια αλλαγή παραδείγματος στη διαχείριση του νερού, δίνοντας τη δύναμη στους ίδιους τους χρήστες. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται ήδη επιτυχώς σε περιοχές του Μαρόκου, της Αλγερίας και της Ισπανίας.
Σύμφωνα με τη Βάνια Σόουζα, η διαφάνεια και η λογοδοσία είναι κεντρικά στοιχεία της επιτυχίας του προγράμματος, καθώς η έλλειψη δεδομένων παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διαχείριση των υπόγειων υδάτων. Η εφαρμογή επιτρέπει τη δημιουργία ενός συστήματος πληροφόρησης πολιτών σχετικά με τη διαθεσιμότητα και τη δυναμική των υπόγειων υδάτων.
Ο Ρόλος της Copernicus στη Στήριξη των Αγροτών
Η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus (C3S) υποστηρίζει την ανάπτυξη πρακτικών περιβαλλοντικών λύσεων, όπως το eGroundwater, μέσω δεδομένων από τηλεπισκοπικά συστήματα και αισθητήρες εδάφους. Οι τεχνικές αυτές επιτρέπουν τη μείωση της αρδευτικής χρήσης νερού έως και 20%, χωρίς να μειώνεται η παραγωγικότητα των καλλιεργειών.
Πέρα από το eGroundwater, η Copernicus προσφέρει υπηρεσίες παρακολούθησης της ξηρασίας μέσω του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Ξηρασίας και άλλων πρωτοβουλιών που εφαρμόζονται σε περιοχές όπως η Νότια Ισπανία, όπου η ανάπτυξη των υπόγειων υδάτων γίνεται με μη βιώσιμο τρόπο.
Ένα Πιλοτικό Πρόγραμμα με Μέλλον
Στην περιοχή Campina de Faro, το eGroundwater έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον των αγροτών, δείχνοντας ότι η περιοχή είναι ανοιχτή σε νέες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Παρόλο που εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις, όπως η χαμηλή εμπιστοσύνη των χρηστών και η έλλειψη κινήτρων για την παρακολούθηση της κατανάλωσης νερού, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τέτοιες πρωτοβουλίες θα συνεχίσουν να επεκτείνονται, ιδιαίτερα σε περιφερειακές κοινότητες.
“Παρόλο που το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμα στα πρώτα του στάδια, βλέπουμε ισχυρές ενδείξεις ότι θα μπορούσε να αποτελέσει μια πιο αποτελεσματική και βιώσιμη λύση τόσο για τη γεωργία όσο και για τους άλλους χρήστες νερού. Οι τοπικές πρωτοβουλίες είναι το κλειδί για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας στις κλιματικές επιπτώσεις,” καταλήγει η Βάνια Σόουζα.
