Τα autobelay είναι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται ευρέως σε αναρριχητικά γυμναστήρια, επιτρέποντας σε έναν αθλητή να σκαρφαλώνει χωρίς σύντροφο, καθώς το σύστημα φροντίζει για την ασφάλιση και την κάθοδό του. Παρότι αποτελούν καινοτομία που διευκολύνει την πρόσβαση στην αναρρίχηση, η εισαγωγή τους στη Νορβηγία συνοδεύτηκε από μια ανησυχητική αύξηση ατυχημάτων. Η πιο συχνή αιτία; Οι αναρριχητές ξεχνούσαν να κουμπώσουν το καραμπίνερ του autobelay πριν ξεκινήσουν τη διαδρομή.
Το πρόβλημα και τα στατιστικά
Το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό συνέβη το 2015, όταν ένας αναρριχητής έπεσε από επτά μέτρα, με συνέπεια σοβαρά κατάγματα. Από τότε τα περιστατικά αυξάνονταν σταθερά, με πολλούς αθλητές να παθαίνουν κακώσεις στα πόδια, στη λεκάνη και στη σπονδυλική στήλη. Το πιο σοβαρό ατύχημα σημειώθηκε τον Ιανουάριο του 2024, όταν ένας αναρριχητής έπεσε από ύψος 12 μέτρων επειδή ξέχασε να κλιπάρει – επέζησε, αλλά έμεινε μόνιμα σε αναπηρικό αμαξίδιο. Μέχρι το 2023 είχαν καταγραφεί 20 τέτοια περιστατικά, αριθμός που δημιούργησε έντονη ανησυχία στη νορβηγική αναρριχητική κοινότητα.
Στην αρχή, η ευθύνη για τα ατυχήματα αποδιδόταν αποκλειστικά στους ίδιους τους αναρριχητές που ξεχνούσαν το αυτονόητο: να κουμπώσουν το autobelay. Ωστόσο, η Νορβηγική Ομοσπονδία Αναρρίχησης (NCF) έκρινε ότι αυτή η λογική δεν βοηθούσε στην καλλιέργεια κουλτούρας ασφάλειας. Τα λάθη θεωρήθηκαν «σύμπτωμα» ενός συστήματος που άφηνε περιθώρια για επικίνδυνες παραλείψεις. Έτσι, αντί να εστιάζουν μόνο στο ανθρώπινο σφάλμα, στράφηκαν στο πώς θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι ίδιες οι υποδομές και η εμπειρία χρήσης.
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές
Την 1η Μαρτίου 2024 η NCF δημοσίευσε τις «Εθνικές Οδηγίες για την Αναρρίχηση με Autobelay». Οι αλλαγές ήταν ουσιαστικές: υιοθετήθηκαν ορθογώνιες πύλες ασφάλισης αντί για τριγωνικές, καταργήθηκαν όλα τα σημεία όπου θα μπορούσε να κουμπώσει λανθασμένα το καραμπίνερ, ενώ δημιουργήθηκαν ξεχωριστές ζώνες τοίχων αποκλειστικά για autobelay. Ο στόχος ήταν σαφής – να εξαλειφθούν τα σημεία τριβής που προκαλούσαν λάθος συμπεριφορές και να καταστεί το σωστό δέσιμο η μόνη δυνατή επιλογή.
Το autobelay είναι ένας αυτόματος μηχανισμός ασφάλισης που χρησιμοποιείται κυρίως σε αναρριχητικά γυμναστήρια (climbing gyms).
🔹 Πώς λειτουργεί:
- Είναι μια συσκευή που βρίσκεται στην κορυφή του τοίχου αναρρίχησης.
- Από εκεί κρέμεται ένας ιμάντας ή σχοινί, το οποίο ο αναρριχητής συνδέει στο μποντριέ του με καραμπίνερ.
- Καθώς ανεβαίνει, το autobelay «μαζεύει» αυτόματα το σχοινί, κρατώντας πάντα την τάση.
- Όταν ο αναρριχητής αφήσει τα πιασίματα ή φτάσει στην κορυφή, το σύστημα κατεβάζει ομαλά τον αναρριχητή προς το έδαφος, ελέγχοντας την ταχύτητα.
🔹 Πλεονεκτήματα:
- Δίνει τη δυνατότητα να σκαρφαλώνει κανείς χωρίς δεύτερο άτομο για ασφάλιση.
- Είναι ιδανικό για προπόνηση σε solo sessions, για αρχάριους αλλά και για έμπειρους αθλητές.
🔹 Κίνδυνοι:
- Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να ξεχάσει ο αναρριχητής να κουμπώσει το καραμπίνερ στο μποντριέ του πριν ξεκινήσει· τότε το σύστημα δεν λειτουργεί και η πτώση είναι ανεξέλεγκτη.
- Για τον λόγο αυτό, πολλά γυμναστήρια έχουν καθιερώσει ειδικές πρακτικές (πύλες ασφάλισης, οπτικές υπενθυμίσεις, ξεχωριστές ζώνες) ώστε να μειώσουν τα λάθη.
