Έργα ύψους 400.000 ευρώ, νέα σήραγγα και παρεμβάσεις βραχοπροστασίας με τη συμβολή ειδικών τεχνικών rope access θωρακίζουν ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια της Κρήτης απέναντι στους γεωλογικούς κινδύνους.
Το Κουρταλιώτικο φαράγγι στο Ρέθυμνο αποτελεί ένα από τα πιο επιβλητικά φυσικά τοπία της Κρήτης, με εντυπωσιακούς βραχώδεις σχηματισμούς και πλούσια βιοποικιλότητα. Ωστόσο, η εντυπωσιακή του μορφολογία συνοδεύεται από σοβαρούς γεωλογικούς κινδύνους. Οι συχνές κατολισθήσεις και οι βραχοπτώσεις καθιστούν επιτακτική την ανάγκη λήψης μέτρων βραχοπροστασίας, τόσο για την ασφάλεια των επισκεπτών όσο και για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Οι πρόσφατες παρεμβάσεις που έχουν ξεκινήσει στο φαράγγι εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών στην περιοχή.
Η φύση του φαραγγιού και οι γεωλογικές προκλήσεις
Το φαράγγι του Κουρταλιώτη διασχίζει τον ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων και εκτείνεται από το χωριό Κοξαρέ έως τις εκβολές του ποταμού στον Πλακιά. Με απότομες κάθετες πλαγιές, βάθος που ξεπερνά τα 600 μέτρα και έντονες υψομετρικές μεταβολές, αποτελεί τυπικό παράδειγμα γεωμορφολογικού σχηματισμού επιρρεπούς σε βραχοπτώσεις. Οι φυσικές διαβρώσεις, οι σεισμικές δονήσεις και οι έντονες βροχοπτώσεις επιτείνουν την αστάθεια των πρανών, ενώ η ανθρώπινη παρουσία –είτε μέσω του οδικού δικτύου είτε μέσω δραστηριοτήτων πεζοπορίας– καθιστά επιτακτική την ανάγκη για παρέμβαση. Οι προκλήσεις αυτές οδήγησαν τις αρμόδιες αρχές στην εφαρμογή συγκεκριμένων έργων βραχοπροστασίας, με στόχο τη μείωση του κινδύνου.
Τα μέτρα βραχοπροστασίας που έχουν υλοποιηθεί
Για την αντιμετώπιση των κατολισθητικών φαινομένων στο Κουρταλιώτικο φαράγγι, έχουν εφαρμοστεί συγκεκριμένες τεχνικές λύσεις βραχοπροστασίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η τοποθέτηση συρματοκιβωτίων –μεταλλικών κατασκευών γεμάτων με αδρανή υλικά– που λειτουργούν ως φράγματα συγκράτησης βραχωδών μαζών. Παράλληλα, τοιχία αντιστήριξης από σκυρόδεμα επενδυμένα με πέτρα ενισχύουν κρίσιμα σημεία των πρανών, αποτρέποντας αποκολλήσεις. Η ασφαλτόστρωση του δρόμου εντός του φαραγγιού, σε συνδυασμό με τη διαγράμμιση και τα στηθαία ασφαλείας, ενισχύει την ασφάλεια των διερχόμενων οχημάτων και πεζών, περιορίζοντας τα φαινόμενα διάβρωσης που θα μπορούσαν να εντείνουν την αστάθεια του εδάφους. Πρόκειται για στοχευμένες παρεμβάσεις που εναρμονίζονται με το τοπίο, χωρίς να αλλοιώνουν τον φυσικό του χαρακτήρα
Ο ρόλος της βλάστησης στην προστασία του φαραγγιού
Πέρα από τις τεχνικές παρεμβάσεις, σημαντικός είναι και ο ρόλος της τοπικής βλάστησης στη συγκράτηση του εδάφους και την πρόληψη βραχοπτώσεων. Η χασμοφυτική και φρυγανική βλάστηση που αναπτύσσεται στα απόκρημνα τοιχώματα του φαραγγιού, με χαρακτηριστικά είδη όπως θυμάρι, φασκομηλιά και ασφάκα, λειτουργεί ως φυσικό πλέγμα σταθεροποίησης. Στην κοίτη του ποταμού, φυτά όπως οι πικροδάφνες, οι χουρμαδιές του Θεοφράστου και τα χαρουπόδεντρα συμβάλλουν στον περιορισμό της διάβρωσης και της αποσάθρωσης του εδάφους. Η φυσική αυτή ασπίδα ενισχύει τις τεχνικές λύσεις, ενώ παράλληλα προσφέρει αισθητική και οικολογική αξία στο τοπίο, το οποίο αποτελεί καταφύγιο για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας της Κρήτης.
Η νέα χρηματοδότηση και τα επόμενα έργα
Στις 14 Ιουλίου 2025 ανακοινώθηκε η έγκριση χρηματοδότησης ύψους 400.000 ευρώ από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μέσω του ειδικού προγράμματος Φυσικών Καταστροφών. Η πίστωση αφορά την αποκατάσταση ζημιών από κατολισθήσεις και καταπτώσεις στην επαρχιακή οδό 9 που διασχίζει το φαράγγι, με στόχο την άμεση άρση επικινδυνότητας και την αποτροπή ατυχημάτων. Οι εργασίες που προγραμματίζονται περιλαμβάνουν την αφαίρεση επισφαλών βραχωδών όγκων από τα πιο ευάλωτα σημεία της διαδρομής, επιτρέποντας την ασφαλή διέλευση οχημάτων και επισκεπτών. Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος ενός πιο εκτεταμένου σχεδιασμού που αποσκοπεί στη μακροπρόθεσμη προστασία της περιοχής.
Η κατασκευή σήραγγας: ένα έργο στρατηγικής σημασίας
Παράλληλα με τις άμεσες παρεμβάσεις, η Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης έχει ολοκληρώσει τη μελέτη για την κατασκευή σήραγγας σε κρίσιμο σημείο της επαρχιακής οδού, με συνολικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 2,4 εκατομμύρια ευρώ. Το έργο αυτό χαρακτηρίζεται ως στρατηγικής σημασίας, καθώς θα επιτρέψει τη μόνιμη και ασφαλή διέλευση από το φαράγγι, περιορίζοντας την έκθεση οδηγών και πεζών σε κατολισθητικά φαινόμενα. Η διακήρυξη της μελέτης είναι ήδη έτοιμη προς έγκριση από την Περιφερειακή Επιτροπή της Περιφέρειας Κρήτης, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας νέας εποχής για τη διαχείριση των φυσικών κινδύνων στην περιοχή. Η σήραγγα, μόλις υλοποιηθεί, αναμένεται να αποτελέσει πρότυπο συνδυασμού τεχνικής αρτιότητας και περιβαλλοντικής ευαισθησίας.
Δηλώσεις και πολιτική βούληση
Η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου, Μαρία Λιονή, υπογράμμισε τη σημασία της κρατικής ενίσχυσης και του συντονισμού των τοπικών αρχών, τονίζοντας ότι η χρηματοδότηση «δίνει τη δυνατότητα να προχωρήσουμε άμεσα σε απαραίτητες παρεμβάσεις για την αποτροπή κινδύνων και την προστασία των πολιτών». Παράλληλα, αναφέρθηκε στη στοχευμένη προετοιμασία της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης για την κατασκευή της σήραγγας, επισημαίνοντας ότι το έργο εντάσσεται σε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ασφάλειας και βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή. Η πολιτική βούληση που εκφράζεται μέσα από τέτοιες δηλώσεις και ενέργειες, επιβεβαιώνει την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση απέναντι στα γεωλογικά φαινόμενα και την ανάγκη πρόληψης με όρους σύγχρονου σχεδιασμού.
Η σημασία για την τοπική κοινωνία και τον τουρισμό
Η υλοποίηση των έργων βραχοπροστασίας και η κατασκευή της σήραγγας στο Κουρταλιώτικο φαράγγι δεν εξυπηρετούν μόνο την ασφάλεια των επισκεπτών, αλλά έχουν και καθοριστικό αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία και την οικονομία. Το φαράγγι αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό, προσελκύοντας φυσιολάτρες, πεζοπόρους, φωτογράφους και θρησκευτικούς επισκέπτες, χάρη και στην παρουσία του ιστορικού ναού του Αγίου Νικολάου. Η εύκολη και ασφαλής πρόσβαση ενισχύει τον τουρισμό υπαίθρου, προσφέροντας ώθηση σε τοπικές επιχειρήσεις και ενισχύοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Παράλληλα, η βελτίωση των υποδομών ενισχύει την ποιότητα ζωής των κατοίκων, καθιστώντας ασφαλέστερη τη μετακίνηση και μειώνοντας τον κίνδυνο αποκοπής σε περίπτωση φυσικών καταστροφών.
Ισορροπία ανάμεσα στην προστασία και το φυσικό τοπίο
Ένα από τα σημαντικότερα στοιχήματα των παρεμβάσεων στο Κουρταλιώτικο φαράγγι είναι η διατήρηση της φυσικής και αισθητικής αξίας του τοπίου. Τα έργα βραχοπροστασίας, η κατασκευή σήραγγας και η ενίσχυση της οδικής ασφάλειας υλοποιούνται με σεβασμό στο περιβάλλον, με στόχο την ελάχιστη αλλοίωση του φυσικού χαρακτήρα του φαραγγιού. Η επιλογή υλικών, οι τεχνικές αποκατάστασης και η ένταξη των παρεμβάσεων στο τοπίο σχεδιάζονται με γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Το Κουρταλιώτικο φαράγγι παραμένει ένα ζωντανό μνημείο της κρητικής γης, που συνδυάζει την άγρια ομορφιά με την ανάγκη για σύγχρονη υποδομή και ασφάλεια.
Ένα φαράγγι με μέλλον και προοπτική
Η παρέμβαση στο Κουρταλιώτικο φαράγγι αποτελεί ένα υπόδειγμα συνδυασμού τεχνικής προστασίας, οικολογικής ευαισθησίας και στρατηγικού σχεδιασμού. Με τη στήριξη της Πολιτείας και τη συνεργασία των τοπικών αρχών, δημιουργούνται οι βάσεις για την ασφαλή και βιώσιμη ανάδειξη ενός από τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια της Κρήτης. Η συνέχιση των έργων, η παρακολούθηση της γεωλογικής δραστηριότητας και η ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας μπορούν να εξασφαλίσουν ότι το φαράγγι θα παραμείνει τόπος φυσικής εμπειρίας, πολιτιστικής αξίας και οικοτουριστικού ενδιαφέροντος για τις επόμενες γενιές.
Η υλοποίηση των έργων βραχοπροστασίας δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την πολύτιμη συμβολή των τεχνικών εργασιών σε ύψος (rope access). Οι εξειδικευμένοι επαγγελματίες που εργάζονται σε απόκρημνα πεδία, με χρήση σχοινιών και ειδικού εξοπλισμού, έχουν αναλάβει κρίσιες εργασίες όπως η απομάκρυνση επισφαλών βράχων, η τοποθέτηση μεταλλικών δικτύων και η στήριξη των πρανών. Η παρουσία τους εγγυάται όχι μόνο την τεχνική αρτιότητα των έργων, αλλά και την ασφάλεια των παρεμβάσεων σε ένα τόσο απαιτητικό και ευαίσθητο περιβάλλον
