Η Νέα Εποχή της Ορειβασίας: Από τη Διακήρυξη του Τυρόλου στη Διακήρυξη της UIAA

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ, ΤΗΝ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ

Η Νέα Εποχή της Ορειβασίας: Από τη Διακήρυξη του Τυρόλου στη Διακήρυξη της UIAA

Η ορειβασία, η αναρρίχηση και η πεζοπορία βρίσκονται σε μια συνεχή εξέλιξη, επηρεαζόμενες από τις νέες ανάγκες, τα δεδομένα και τις απαιτήσεις της εποχής μας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Διακήρυξη του Τυρόλου αντικαθίσταται από τη Διακήρυξη της UIAA, η οποία έρχεται να καθορίσει τις θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να διέπουν τις δραστηριότητες στο βουνό.

Η Διακήρυξη της UIAA: Ένας Οδηγός για την Ορεινή Ηθική

Η UIAA (International Climbing and Mountaineering Federation) αποτελεί τον παγκόσμιο οργανισμό που προωθεί την ανάπτυξη και τη διατήρηση της ορειβασίας και της αναρρίχησης με υπευθυνότητα και σεβασμό προς το περιβάλλον. Η Διακήρυξη της UIAA δεν αποτελεί έναν δεσμευτικό κανονισμό, αλλά έναν οδηγό ηθικής και υπεύθυνης συμπεριφοράς για όλους όσοι ασχολούνται με το βουνό.

Οι Βασικές Αρχές της Διακήρυξης

Η νέα διακήρυξη εστιάζει σε τέσσερις θεμελιώδεις αρχές:

Καθορίζει τις ηθικές αρχές της αναρρίχησης, ενθαρρύνοντας την ειλικρίνεια ως προς το στυλ ανάβασης και τον σεβασμό προς άλλους αναρριχητές.
Τονίζει την ισορροπία μεταξύ ρίσκου, επιτυχίας και αποτυχίας, προωθώντας την ασφαλή και υπεύθυνη ανάληψη κινδύνων.
Υπογραμμίζει την ανάγκη αλληλεγγύης, ζητώντας από τους ορειβάτες να βοηθούν άλλους σε κίνδυνο, ακόμα και εις βάρος των δικών τους στόχων.
Προστατεύει το φυσικό περιβάλλον, δίνοντας έμφαση στην ελαχιστοποίηση του αποτυπώματος των δραστηριοτήτων μας.
Αναγνωρίζει την κλιματική αλλαγή και ζητά από τους αναρριχητές να μειώσουν τις εκπομπές τους και να υποστηρίξουν βιώσιμες πρακτικές.
Υποστηρίζει την ελεύθερη και υπεύθυνη πρόσβαση στα βουνά, πάντα με σεβασμό στους τοπικούς κανονισμούς και στις τοπικές κοινότητες.

Ο Ρόλος της Νέας Διακήρυξης στη Σύγχρονη Ορειβασία

Με την υιοθέτηση της Διακήρυξης της UIAA, η παγκόσμια ορειβατική κοινότητα κάνει ένα βήμα μπροστά, αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις της εποχής και υιοθετώντας μια πιο υπεύθυνη στάση απέναντι στο βουνό και τη φύση. Το πάθος για τα βουνά και την αναρρίχηση συμβαδίζει πλέον με τη δέσμευση για σεβασμό προς το περιβάλλον, τους ανθρώπους και το μέλλον του πλανήτη.

Η αντικατάσταση της Διακήρυξης του Τυρόλου από αυτή της UIAA σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την ορειβασία. Όλοι οι αναρριχητές, ορειβάτες και πεζοπόροι καλούνται να υιοθετήσουν τις αξίες που προάγει, διασφαλίζοντας ότι η αγάπη για τη φύση και την περιπέτεια δεν έρχεται σε αντίθεση με την προστασία της. Είναι μια εξέλιξη που διαμορφώνει το μέλλον της ορειβασίας και αναδεικνύει την ανάγκη για μια πιο υπεύθυνη προσέγγιση στον κόσμο των βουνών.

Διακήρυξη

Ο σκοπός της νέας Διακήρυξης της UIAA είναι διττός:

• Να καθορίσει τους γενικά αποδεκτούς κανόνες συμπεριφοράς που η UIAA θεωρεί ως βέλτιστους. Αυτό περιλαμβάνει την ηθική και το στυλ με το οποίο αναρριχόμαστε, καθώς και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους που οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη.
• Να διευκρινίσει τις βέλτιστες πρακτικές για τους αναρριχητές και τους ορειβάτες από την ορειβατική σκοπιά, ιδίως όσον αφορά το στυλ αναρρίχησης σε βράχο και τις αναβάσεις σε «αλπικές» κορυφές.

Αυτές αποτελούν ένα σύνολο συστάσεων και κανόνων συμπεριφοράς, παρά αυστηρούς κανόνες, που ελπίζουμε ότι θα βρουν απήχηση στους αναρριχητές και ορειβάτες παγκοσμίως.

Η Διακήρυξη του Τιρόλου του 2002 ήταν ένα εξαιρετικό κείμενο που υπηρέτησε την UIAA και την κοινότητα της ορειβασίας και της αναρρίχησης πολύ καλά για 22 χρόνια. Πολλές από τις αρχές που περιλαμβάνονταν σε εκείνο το έγγραφο εξακολουθούν να είναι επίκαιρες και εφαρμόσιμες σήμερα.

Ωστόσο, ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά από τότε και η αναρρίχηση και η ορειβασία έχουν εξελιχθεί μαζί του. Οι σημαντικές εξελίξεις περιλαμβάνουν:

• Την άνοδο της αθλητικής και αγωνιστικής αναρρίχησης σε κλειστούς χώρους
• Την ταχεία ανάπτυξη εμπορικών εταιρειών που καθοδηγούν πελάτες σε μεγάλες κορυφές
• Την επίδραση του διαδικτύου, των εφαρμογών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που έχουν επαναστατικοποιήσει τη διαθεσιμότητα πληροφοριών και έχουν αλλάξει τις τάσεις.

Η επιρροή αυτών των εξελίξεων είναι αισθητή παγκοσμίως.

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η κλιματική αλλαγή.
Η βιωσιμότητα αποτελεί θεμελιώδη αρχή για την UIAA. Αυτό δεν αφορά μόνο την προστασία των ορεινών οικοσυστημάτων, αλλά και τη στήριξη της ευημερίας των τοπικών κοινοτήτων και όσων εξαρτώνται από την αναρρίχηση και την ορειβασία για τα προς το ζην. Στόχος είναι να μεγιστοποιηθούν τα θετικά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη που σχετίζονται με την αναρρίχηση και την ορειβασία, διασφαλίζοντας ότι το άθλημά μας θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και να απολαμβάνεται από τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.

Οι ορειβατικές πρακτικές διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Καμία από αυτές τις διαφορές δεν είναι σωστή ή λανθασμένη – συνήθως αντανακλούν διαφορετικές προσεγγίσεις και έμφαση.

Η αναρρίχηση και η ορειβασία μπορούν να έχουν θετικές επιπτώσεις:

• Υποστηρίζουν την ειρήνη και την ευημερία
• Προάγουν τη σωματική και ψυχική υγεία
• Ενισχύουν τη διαπολιτισμική κατανόηση
• Ενθαρρύνουν την υπερηφάνεια για τις πολιτιστικές παραδόσεις και την προστασία της κληρονομιάς
• Μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή της αστυφιλίας δημιουργώντας τοπικές θέσεις εργασίας και οικονομικές ευκαιρίες
• Αυξάνουν την ευαισθητοποίηση και την εκτίμηση για τις φυσικές, πολιτιστικές και ιστορικές αξίες των ορεινών περιοχών.

Ελπίζουμε ότι αυτή η Διακήρυξη θα συμβάλει στη δημιουργία μιας κοινής βάσης που ενώνει τους ορειβάτες και τους αναρριχητές σε όλο τον κόσμο.

ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΥΛ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Αναφέρουμε με ειλικρίνεια το στυλ με το οποίο αναρριχόμαστε.

Το «στυλ» στην ορειβασία είναι συντομογραφία για «τους κανόνες του παιχνιδιού». Κάθε μορφή αναρρίχησης διέπεται από τους κανόνες που αποδεχόμαστε εθελοντικά. Αν δεν υπήρχαν αυτοί οι κανόνες, τίποτα δεν θα μας εμπόδιζε να χρησιμοποιήσουμε ελικόπτερα για να φτάσουμε απευθείας στην κορυφή. Δεν θα υπήρχε τίποτα που να αποτρέπει τη δημιουργία Via Ferrata στις πιο δύσκολες αναρριχητικές διαδρομές. Η αναρρίχηση ως δραστηριότητα θα έπαυε να υφίσταται. Οι κανόνες καθορίζουν το στυλ και έχουν εξελιχθεί παράλληλα με την ορειβασία.

Είναι προσωπική μας επιλογή ποιο σύνολο κανόνων θα ακολουθήσουμε, καθώς αφορά μόνο εμάς και τη συνείδησή μας. Οι αναρριχητές πρέπει να είναι ελεύθεροι να επιλέγουν το στυλ ανάβασης που επιθυμούν. Το στυλ που επιλέγουμε δεν έχει σημασία, αρκεί να μην βλάπτουμε το φυσικό περιβάλλον ή να μην επηρεάζουμε αρνητικά την εμπειρία των άλλων.

Μπορούμε να επιλέξουμε τους δικούς μας κανόνες, αλλά υπάρχουν τρεις θεμελιώδεις αρχές που ισχύουν σε κάθε μορφή ορειβασίας:

1. Να είμαστε ξεκάθαροι σχετικά με το στυλ αναρρίχησης που ακολουθούμε. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς όταν περιγράφουμε τους κανόνες που έχουμε ακολουθήσει. Η έλλειψη απόλυτης ειλικρίνειας οδηγεί συχνά σε κατηγορίες περί εξαπάτησης.
2. Να μην βλάπτουμε το φυσικό περιβάλλον.
3. Να προσέχουμε ώστε να μην επηρεάζουμε αρνητικά την εμπειρία των άλλων.

Αυτές οι αρχές καθορίζουν τα όρια της ελευθερίας μας σε σχέση με τους άλλους και με το φυσικό περιβάλλον.

• Αναγνωρίζουμε ότι όλοι οι αναρριχητές (είτε ασχολούνται με περιπέτεια είτε με αθλητική αναρρίχηση) έχουν το δικαίωμα να σκαρφαλώνουν με το στυλ που ταιριάζει στις επιθυμίες και τις ικανότητές τους.
• Οι αναρριχητές πρέπει να μοιράζονται και να αναφέρουν τις δραστηριότητές τους με ειλικρίνεια. Μια ακριβής περιγραφή ενισχύει όχι μόνο την αξιοπιστία του αναρριχητή αλλά και τη δημόσια εικόνα του αθλήματος. Στα ορεινά αθλήματα, η ειλικρίνεια είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση των επιτευγμάτων. Η χρήση ψηφιακά επεξεργασμένων φωτογραφιών που αλλοιώνουν την πραγματικότητα αλλοιώνει την εμπειρία και πρέπει να αποθαρρύνεται. Η ορειβασία δεν πρέπει να περιορίζεται σε μια φωτογραφία ή βίντεο από την κορυφή για «επίδειξη». Κάθε πτυχή της εμπειρίας – από τον σχεδιασμό μέχρι τη συντροφικότητα – έχει εγγενή αξία και πρέπει να αντικατοπτρίζεται στις αναφορές μας.
• Οι διαδρομές περιπέτειας πρέπει να παραμένουν όσο το δυνατόν πιο φυσικές, χρησιμοποιώντας αφαιρούμενα μέσα προστασίας όπου είναι διαθέσιμα. Η χρήση μόνιμων αγκυρώσεων (bolts) πρέπει να γίνεται μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαία και πάντα σύμφωνα με τις τοπικές πρακτικές.
• Τολμήστε να αποτύχετε. Δεν υπάρχει εγγυημένο αποτέλεσμα στην ορειβασία. Μόνο αποδεχόμενοι την πιθανότητα αποτυχίας στα βουνά μπορούμε να αποκτήσουμε τις πιο πλούσιες εμπειρίες.
• Χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με υπευθυνότητα, ώστε να μην υποβαθμίζουμε την αναρρίχηση και την ορειβασία ή να βλάπτουμε το ορεινό περιβάλλον.

ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΥΛ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Αποδεχόμαστε τα διαφορετικά στυλ των άλλων.

Η σύγχρονη αναρρίχηση καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από πεζοπορία και bouldering έως αναρρίχηση σε βράχους (crag climbing) και ορειβασία. Η ορειβασία περιλαμβάνει αυτό που είναι γενικά γνωστό ως «αλπική» αναρρίχηση, καθώς και πιο ακραίες μορφές υψηλού υψομέτρου, όπως ο αλπινισμός και οι αποστολές σε μεγάλα ορεινά συγκροτήματα, όπως οι Άνδεις ή τα Ιμαλάια.

Οι διαμάχες γύρω από το στυλ αντανακλούν το γεγονός ότι, τουλάχιστον στις κορυφές των 8000 μέτρων, η ορειβασία έχει εισέλθει σε μια έντονα εμπορική εποχή. Υπάρχει, επομένως, μια ένταση μεταξύ της αναγνώρισης του δικαιώματος κάθε αναρριχητή να επιλέγει το στυλ που επιθυμεί και της αναγνώρισης ότι υπάρχουν ενδεχομένως καλύτεροι τρόποι να γίνουν τα πράγματα.

Αν και όλοι οι αναρριχητές έχουν ίσα δικαιώματα, δεν απολαμβάνουν όλα τα στυλ ίση εκτίμηση μέσα στην ορειβατική κοινότητα. Αυτό είναι εν μέρει ένα πολιτισμικό ζήτημα.

• Αναγνωρίζουμε ότι η ελαφριά αναρρίχηση μειώνει τον αντίκτυπό μας στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.
• Κατανοούμε ότι όλες οι μορφές ορειβασίας, συμπεριλαμβανομένης της πεζοπορίας και του ορεινού τουρισμού, επωφελούνται από αυτήν την προσέγγιση.
• Στοχεύουμε στην ελαφριά αναρρίχηση αλπικού τύπου, αλλά αναγνωρίζουμε με σεβασμό όσους προτιμούν τις πλήρως καθοδηγούμενες αναβάσεις που είναι δημοφιλείς στις κορυφές των 8000 μέτρων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Δεν θα επηρεάζουμε αρνητικά την εμπειρία των άλλων.

Το να μην επηρεάζουμε αρνητικά την εμπειρία των άλλων είναι μια θεμελιώδης και αυτονόητη ανθρώπινη ηθική. Στα βουνά και κατά την αναρρίχηση, αυτό σημαίνει σεβασμό στο τοπικό στυλ αναρρίχησης.

Συγκεκριμένα παραδείγματα ζημιας στην τοπική κοινότητα περιλαμβάνουν:

• Τη δημιουργία αθλητικών διαδρομών (sport routes) σε περιοχές όπου κυριαρχεί η παραδοσιακή αναρρίχηση (trad climbing).
• Τη χρήση μόνιμων προστατευτικών μέσων (όπως σφήνες ή καρφιά) σε περιοχές όπου η παράδοση απαιτεί μόνο αφαιρούμενα προστατευτικά μέσα.
• Την κατασκευή υποδομών σε περιοχές άγριας φύσης που παραδοσιακά διατηρούνται ανέπαφες.

Εξίσου σημαντική είναι η ανθρώπινη εμπειρία στις ίδιες τις διαδρομές. Για παράδειγμα, στις πολυσύχναστες διαδρομές, η απλή ευγένεια μπορεί να κάνει τη διαφορά, όπως:

• Να επιτρέπουμε σε γρηγορότερες ομάδες να προσπεράσουν.
• Να διατηρούμε την ησυχία σε περιοχές που απαιτούν σεβασμό στη φύση.
• Να απομακρύνουμε τον εξοπλισμό μας εγκαίρως, ώστε όσο το δυνατόν περισσότεροι να μπορούν να απολαύσουν τη δραστηριότητα.

Εν ολίγοις, ως ορειβάτες και αναρριχητές, αναγνωρίζουμε τα όρια της ελευθερίας μας σε σχέση με τους άλλους.

• Σεβόμαστε τις διαδρομές των άλλων και αποφεύγουμε αρνητικά σχόλια.
• Δεν παρεμποδίζουμε ή ενοχλούμε τους άλλους περισσότερο από όσο είναι απαραίτητο.
• Αφήνουμε γρηγορότερες ομάδες να προσπεράσουν.
• Οι αναρριχητές που ανεβαίνουν έχουν προτεραιότητα έναντι αυτών που κατεβαίνουν, εφόσον αυτό μπορεί να γίνει με ασφάλεια.
• Οι τοπικές αναρριχητικές κοινότητες έχουν προτεραιότητα στον τρόπο διαχείρισης των διαδρομών. Δεν αλλοιώνουμε τα βράχια, αφαιρώντας ή προσθέτοντας λαβές.
• Είμαστε προσεκτικοί όταν προτείνουμε ένα όνομα για μια διαδρομή, μια κορυφή ή άλλο σημείο ενός βουνού. Συμβουλευόμαστε τις τοπικές κοινότητες και σεβόμαστε τις τοπικές παραδόσεις και κανονισμούς, ώστε το προτεινόμενο όνομα να μην είναι προσβλητικό.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΡΙΣΚΟΥ, ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Λαμβάνουμε υπόψη μας τις επιπτώσεις στους άλλους πριν αναλάβουμε ρίσκα.

Το ρίσκο είναι αναπόσπαστο μέρος κάθε υπαίθριας δραστηριότητας και αναγνωρίζουμε την ανάγκη να το λαμβάνουμε υπόψη. Αυτό δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και όσους επηρεάζονται από τις πράξεις μας στα βουνά και τους λόφους.

Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τους προβλέψιμους κινδύνους και να εκτιμούμε την πιθανότητά τους πριν ξεκινήσουμε. Δεν είναι πρακτικό να απαιτείται κάθε φορά μια τυπική εκτίμηση κινδύνου σύμφωνα με εθνικές ή διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές όταν βγαίνουμε στα βουνά. Ωστόσο, μπορούμε να εφαρμόζουμε τις βασικές αρχές της εκτίμησης κινδύνου με έναν ανεπίσημο τρόπο.

Αυτό σημαίνει:

• Να αναγνωρίζουμε τους κινδύνους και τις πιθανές επιπτώσεις τους.
• Να αξιολογούμε ποιοι μπορεί να επηρεαστούν.
• Να εκτιμούμε την πιθανότητα και τις συνέπειες του κινδύνου.
• Να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα ασφαλείας.
• Να επιδιώκουμε τη μείωση των παραγόντων ρίσκου.

Οφείλουμε να είμαστε συνειδητοποιημένοι για τις πράξεις μας και τις επιπτώσεις τους σε ένα ευρύ πλαίσιο – είτε πρόκειται για τους αναρριχητικούς μας συντρόφους, άλλους στην περιοχή, τις υπηρεσίες διάσωσης, αλλά και, πάνω απ’ όλα, για τις οικογένειες και τους φίλους μας.

• Κατανοούμε ότι η αναρρίχηση και η ορειβασία ενέχουν κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας τραυματισμού ή θανάτου υπό ορισμένες συνθήκες.
• Αξιολογούμε τόσο τους υποκειμενικούς όσο και τους αντικειμενικούς κινδύνους πριν από μια ανάβαση ή κατά την παραμονή μας στα βουνά.
• Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην θέσουμε σε κίνδυνο άλλους και προειδοποιούμε τους άλλους για πιθανούς κινδύνους.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΡΙΣΚΟΥ, ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

Βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη, ακόμα και εις βάρος των δικών μας στόχων.

Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι αναρριχητές βοηθούν όποιον βρίσκεται σε κίνδυνο ή έχει τραυματιστεί στα βουνά ή σε άλλες αναρριχητικές τοποθεσίες, εφόσον είναι ασφαλές να το κάνουν.

Είναι επίσης απαραίτητο να εξετάσουμε διάφορα σενάρια στα οποία μπορεί να συναντήσουμε ανθρώπους που έχουν πρόβλημα στο βουνό. Η προτεραιότητα είναι να παρέχουμε όση βοήθεια είναι δυνατή. Οι προσωπικοί μας στόχοι έχουν μικρότερη σημασία από την παροχή βοήθειας.

Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο:

• Πάντα προσπαθούμε να βοηθήσουμε όσους βρίσκονται σε κίνδυνο.
• Σε οποιοδήποτε περιστατικό στο βουνό, διασφαλίζουμε πρώτα τη δική μας ασφάλεια και στη συνέχεια βοηθάμε τα εμπλεκόμενα άτομα. Φροντίζουμε οι τραυματίες να είναι προστατευμένοι από αντικειμενικούς κινδύνους.
• Εάν είναι απαραίτητο, ειδοποιούμε τις υπηρεσίες διάσωσης το συντομότερο δυνατό.
• Δεν δραματοποιούμε τέτοια περιστατικά, αλλά τα αντιμετωπίζουμε με σεβασμό, σύμφωνα με τις πολιτιστικές ευαισθησίες. Η εύρεση μιας σορού μπορεί να είναι μια σοκαριστική εμπειρία. Οφείλουμε να αντιδράσουμε με ευαισθησία και κοινή λογική.
• Προσφέρουμε κάθε δυνατή βοήθεια στους ντόπιους κατοίκους που βρίσκονται σε ανάγκη. Ένας γιατρός αποστολής μπορεί συχνά να παρέμβει καθοριστικά στη ζωή ενός βαριά ασθενούς.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Σεβόμαστε το φυσικό και ανθρώπινο ορεινό περιβάλλον.

Τα οικοσυστήματα μεγάλου υψομέτρου δεν αποτελούν μόνο καταφύγιο για ενδημικά είδη φυτών, μυκήτων και ζώων, αλλά παίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο ως καταφύγια για είδη που βρίσκονται σε χαμηλότερα υψόμετρα και απειλούνται από την κλιματική αλλαγή και τις ανθρώπινες πιέσεις.

Τα βουνά και οι αναρριχητικές περιοχές είναι, επίσης, φορείς αυτού που πλέον αναγνωρίζεται ως «γεωποικιλότητα», δηλαδή η πλούσια ποικιλία και διαφορετικότητα των πετρωμάτων, των ορυκτών, των απολιθωμάτων, των γεωμορφών, των ιζημάτων και των εδαφών, καθώς και των φυσικών διεργασιών που οδηγούν στη διαμόρφωσή τους.

Η αναρρίχηση και η ορειβασία μπορούν να έχουν βαθιές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και τη γεωποικιλότητα, επηρεάζοντας:

• Το φυσικό φυτικό κάλυμμα.
• Τον πλούτο και την κατανομή των ειδών της άγριας ζωής.
• Την απώλεια εδάφους και βλάστησης λόγω διάβρωσης.
• Την ποιότητα του βράχου και τη συνολική αισθητική του τοπίου.

Ως αποτέλεσμα, η έλξη και η άυλη αξία των ορεινών τοπίων μπορεί όχι μόνο να μειωθούν, αλλά και η βασική λειτουργία των ορεινών οικοσυστημάτων να τεθεί σε κίνδυνο.

Παραδείγματα αρνητικών επιπτώσεων της αναρρίχησης και της ορειβασίας στη φύση (βιοποικιλότητα και γεωποικιλότητα) περιλαμβάνουν:

• Την υπερβολική χρήση ευαίσθητων περιοχών.
• Την αλλοίωση, καταστροφή ή δημιουργία σημαδιών στις βραχώδεις επιφάνειες λόγω τοποθέτησης μόνιμων αγκυρώσεων (bolts), ρελέ, χρήσης μαγνησίας ή εγκατάστασης υποδομών για διευκόλυνση της πρόσβασης και της αναρρίχησης, όπως Via Ferrata ή σκάλες.
• Τα απόβλητα και τη ρύπανση, που είναι ιδιαίτερα προβληματικά σε αναρριχητικές αποστολές και ορειβατικές δραστηριότητες σε απομακρυσμένες και μεγάλου υψομέτρου περιοχές.

Ταξίδια και Κατασκήνωση

• Κατά την πεζοπορία ή την κατασκήνωση, προσπαθούμε να διατηρούμε το τοπίο, τα μονοπάτια και τους κατασκηνωτικούς χώρους ανέπαφους.
• Αποφεύγουμε την καύση ξύλου για μαγείρεμα και θέρμανση και παρέχουμε καύσιμα στους αχθοφόρους στις αποστολές. Η προετοιμασία φαγητού για όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
• Αποφεύγουμε την κατασκήνωση κοντά σε φωλιές ζώων και διατηρούμε απόσταση τουλάχιστον 30 μέτρων από πηγές νερού. Όταν κατασκηνώνουμε για μεγαλύτερα διαστήματα, αλλάζουμε θέση κάθε λίγες ημέρες, όπου αυτό είναι εφικτό.
• Προσπαθούμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ήσυχοι και αποφεύγουμε τη μουσική ή τις δυνατές φωνές, καθώς ο θόρυβος επηρεάζει την άγρια ζωή.

Διαχείριση Απορριμμάτων

• Μειώνουμε κάθε μορφή απορριμμάτων και μεταφέρουμε τα ανθρώπινα απόβλητά μας σε μέρη όπου μπορούν να απορριφθούν με καθαρότερο τρόπο, όπου είναι εφικτό και κατάλληλο.
• Ελαχιστοποιούμε τα απορρίμματα αποφεύγοντας περιττές συσκευασίες.
• Παίρνουμε μαζί μας όλα τα απορρίμματα, συμπεριλαμβανομένων των οργανικών υπολειμμάτων, τα οποία μπορούν να αλλοιώσουν το τοπίο και να βλάψουν την τοπική πανίδα.

Πηγές Νερού

• Αποφεύγουμε τη ρύπανση των πηγών νερού με οποιονδήποτε τρόπο και δεν πλενόμαστε ούτε κολυμπάμε απευθείας σε ευαίσθητες λίμνες, λιμνοθάλασσες ή ποτάμια.
• Καθαρίζουμε οποιαδήποτε απορρίμματα βρούμε κοντά σε πηγές νερού, ειδικά επικίνδυνα απόβλητα, όπως μπαταρίες.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Χλωρίδα, Μύκητες και Πανίδα

• Σεβόμαστε την άγρια ζωή και τα φυσικά της καταφύγια, αποφεύγοντας την άμεση επαφή. Δεν ταΐζουμε ή αγγίζουμε άγρια ζώα, καθώς αυτό μπορεί να αλλάξει τη φυσική τους συμπεριφορά και τη διατροφή τους.
• Συλλέγουμε φρούτα και σπόρους μόνο εάν δεν διαταράσσουμε την τοπική τροφική αλυσίδα ή το οικοσύστημα.
• Θυμόμαστε ότι τα κατοικίδια δεν θεωρούνται άγρια ζώα και ότι μπορούν να μεταφέρουν ασθένειες ή να απειλήσουν την άγρια πανίδα με τη συμπεριφορά τους.
• Όταν επισκεπτόμαστε μια αναρριχητική περιοχή, ρωτάμε τις τοπικές κοινότητες πριν καθαρίσουμε μια διαδρομή (αφαιρώντας λειχήνες, βρύα, φυτά ή θάμνους), καθώς μπορεί να υπάρχουν ενδημικά ή σπάνια είδη. Αφαιρούμε μόνο τη βλάστηση που είναι απολύτως απαραίτητη για τη διάσχιση της διαδρομής.
• Χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερη μαγνησία (chalk) κατά την αναρρίχηση. Η υπερβολική χρήση μαγνησίας μπορεί να αλλάξει το pH και τις θρεπτικές συνθήκες των βράχων, επηρεάζοντας τη χλωρίδα και την πανίδα.

Τοπικοί Περιβαλλοντικοί Κανονισμοί

• Η περιβαλλοντική παρακολούθηση σε απομακρυσμένες περιοχές είναι δύσκολη. Υποστηρίζουμε τοπικά περιβαλλοντικά έργα, ειδικά όταν ταξιδεύουμε σε περιοχές με ευάλωτα φυσικά οικοσυστήματα, και συμβάλλουμε στην προστασία τους αναφέροντας περιβαλλοντικά ζητήματα στις αρμόδιες αρχές.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Αναγνωρίζουμε την κλιματική αλλαγή και επιδιώκουμε να μειώσουμε το αποτύπωμά μας.

Η άνοδος της θερμοκρασίας είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες των επιταχυνόμενων κλιματικών αλλαγών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα:

• Την άνοδο του υψομέτρου στο οποίο σχηματίζεται πάγος.
• Το λιώσιμο των παγετώνων.
• Την τήξη του μόνιμου πάγου (permafrost).
• Τη μείωση της χιονοκάλυψης και την αλλαγή της διάρκειας των εποχών.

Ως συνέπεια, οι αναρριχητικές διαδρομές αλλάζουν λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας και των ραγδαίων μεταβολών στις συνθήκες. Οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν αυξημένη έκθεση σε κατολισθήσεις, χιονοστιβάδες και μεταβαλλόμενα καιρικά φαινόμενα. Εξίσου σημαντικές είναι οι βαθιές αλλαγές που επηρεάζουν τα οικοσυστήματα, τους τρόπους ζωής, τις πολιτιστικές ταυτότητες, τις αξίες και την κληρονομιά.

Η ορειβασία και η αναρρίχηση συμβάλλουν έμμεσα στην κλιματική αλλαγή, κυρίως μέσω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται με τη μετακίνηση προς τις ορεινές περιοχές. Επιπλέον, υπάρχει έμμεση επιβάρυνση από τη χρήση ενέργειας που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα για την κατασκευή και τη μεταφορά εξοπλισμού και τεχνικών ρούχων που χρησιμοποιούνται στην αναρρίχηση και την ορειβασία.

Για να μειώσουμε τον αντίκτυπό μας:

• Επιλέγουμε τις λιγότερο ρυπογόνες επιλογές μετακίνησης προς τα βουνά ή τις αναρριχητικές περιοχές. Χρησιμοποιούμε δημόσιες συγκοινωνίες, μοιραζόμαστε αυτοκίνητο ή χρησιμοποιούμε ηλεκτρικά οχήματα, αποφεύγοντας τα αεροπορικά ταξίδια όπου είναι δυνατόν. Εναλλακτικά, αντισταθμίζουμε τις εκπομπές άνθρακα μέσω αναγνωρισμένων προγραμμάτων αντιστάθμισης.
• Ανακυκλώνουμε τον εξοπλισμό και τα ρούχα μας όπου είναι εφικτό και προτιμούμε προϊόντα βιώσιμης παραγωγής.
• Αποφεύγουμε τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης και περιττών συσκευασιών, χρησιμοποιώντας φίλτρα ή καθαριστές νερού αντί για εμφιαλωμένο νερό.
• Συμβάλλουμε σε τοπικές πρωτοβουλίες που αντιμετωπίζουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
• Υποστηρίζουμε έργα που στοχεύουν στην προστασία της χλωρίδας και της πανίδας, καθώς και στην αναδάσωση.
• Ως ορειβάτες, μπορούμε να στηρίξουμε την επιστημονική έρευνα παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με τα κλιματικά ζητήματα και τον αντίκτυπό τους στην ορειβασία και την πεζοπορία.
• Προωθούμε τη δημόσια ευαισθητοποίηση γύρω από αυτά τα ζητήματα και ενθαρρύνουμε τη λήψη άμεσων μέτρων.
• Παραμένουμε ενημερωμένοι και υποστηρίζουμε πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στην αναγέννηση και αποκατάσταση των ορεινών οικοσυστημάτων, είτε ατομικά, είτε μέσω συλλόγων, είτε μέσω των ορειβατικών μας ομοσπονδιών.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

Συμμορφωνόμαστε με τους τοπικούς κανονισμούς και σεβόμαστε τις τοπικές κοινότητες και τους πολιτισμούς.

Είναι υψίστης σημασίας να τηρούμε τους νόμους και τους κανονισμούς της χώρας ή της περιοχής που επισκεπτόμαστε, είτε πρόκειται για γραπτούς νόμους είτε για εθιμικούς κανόνες. Οποιαδήποτε παράβαση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά όχι μόνο τη δική μας επίσκεψη, αλλά και εκείνη των μελλοντικών αναρριχητών, καθώς και τις σχέσεις της χώρας ή της οργάνωσής μας με την τοπική κοινότητα.

Ως επισκέπτες σε ξένους πολιτισμούς, οφείλουμε να συμπεριφερόμαστε με ευγένεια και σεβασμό προς τους οικοδεσπότες μας.

• Τηρούμε τους αναρριχητικούς κανονισμούς που εφαρμόζει η χώρα ή η περιοχή που επισκεπτόμαστε, καθώς και τους τοπικούς κανόνες, ακόμα κι αν μας φαίνονται παράλογοι.
• Σεβόμαστε τα ιερά βουνά και άλλους ιερούς ή ευαίσθητους τόπους και αποφεύγουμε να προσβάλλουμε τα πολιτιστικά και θρησκευτικά συναισθήματα των τοπικών κοινοτήτων.
• Συμβάλλουμε στην τοπική οικονομία και υποστηρίζουμε τους ντόπιους, αγοράζοντας τοπικά προϊόντα όπου είναι εφικτό και χρησιμοποιώντας τοπικές υπηρεσίες.
• Υποστηρίζουμε τη δίκαιη μεταχείριση και τις σωστές συνθήκες εργασίας για το τοπικό εργατικό δυναμικό που εξαρτάται από την αναρρίχηση και την ορειβασία.
• Αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους της χώρας που μας φιλοξενεί με ευγένεια και σεβασμό. Με τον ίδιο τρόπο, αντιμετωπίζουμε και τους επισκέπτες που έρχονται στη δική μας χώρα ή περιοχή.
• Σεβόμαστε τα τοπικά έθιμα, καθώς και τα πολιτιστικά και νομικά δικαιώματα των γαιοκτημόνων. Σεβόμαστε επίσης άλλους επισκέπτες που έχουν ενδιαφέροντα διαφορετικά από την αναρρίχηση και την ορειβασία.
• Σεβόμαστε τις παραδοσιακές τοπικές χρήσεις των βουνών, συμπεριλαμβανομένων της κτηνοτροφίας, της γεωργίας, των οικονομικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών πρακτικών.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΕΣ – ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

Υποστηρίζουμε το δικαίωμα πρόσβασης στην άγρια φύση με υπευθυνότητα.

Η UIAA δεσμεύεται να ενθαρρύνει τις εθνικές ορειβατικές ομοσπονδίες να στηρίξουν το δικαίωμα των αναρριχητών και των ορειβατών να διατηρήσουν και να βελτιώσουν την πρόσβαση σε ορεινές και φυσικές περιοχές.

Η αναρρίχηση και η απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητα για την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου. Ελάχιστες χαρές συγκρίνονται με την πρόσβαση σε άγριες ορεινές περιοχές. Τα περισσότερα εμπόδια στην πρόσβαση είναι φυσικά και γεωγραφικά, αλλά συχνά τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι πολιτικά.

Ορισμένες χώρες κατοχυρώνουν νομικά το «δικαίωμα ελεύθερης πεζοπορίας» (right to roam), επιτρέποντας στους αναρριχητές ελεύθερη πρόσβαση στις ορεινές περιοχές. Ωστόσο, ακόμα και σε χώρες με ισχυρή ορειβατική παράδοση, τα συμφέροντα των αναρριχητών συχνά συγκρούονται με εκείνα των ιδιοκτητών γης, των φορέων προστασίας της φύσης, των εθνικών πάρκων, της βιομηχανίας και κάποιες φορές των ίδιων των κυβερνήσεων. Σε πολλές από τις αγαπημένες μας αναρριχητικές τοποθεσίες απαιτούνται άδειες και ειδικές εγκρίσεις.

• Πιστεύουμε ότι η ελεύθερη πρόσβαση στα βουνά και τους βράχους, με υπεύθυνο και βιώσιμο τρόπο, αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα.
• Σεβόμαστε τους περιορισμούς πρόσβασης και τους κανονισμούς που έχουν συμφωνηθεί με οργανισμούς προστασίας της φύσης και άλλες αρχές. Η ευελιξία, ο διάλογος και η συνεργασία είναι απαραίτητα. Πρέπει να διαπραγματευόμαστε ώστε να βρίσκουμε λύσεις που ικανοποιούν όλες τις πλευρές.
• Λαμβάνουμε προσεκτικά υπόψη τις ευρύτερες επιπτώσεις της προώθησης ορεινών περιοχών, καθώς η αύξηση του αριθμού των επισκεπτών μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα πρόσβασης και περιβαλλοντική επιβάρυνση.
• Υποστηρίζουμε την εφαρμογή των κανονισμών, κοινοποιώντας και προωθώντας τους.