Η Ελλάδα είναι ένας ευλογημένος τόπος που προσφέρει στους επισκέπτες της μοναδικά τοπία με ξεχωριστή μορφολογία. Ένα από αυτά βρίσκεται στη Θεσσαλία, συγκεκριμένα στο βορειοδυτικό τμήμα της. Εκεί υψώνονται γιγαντιαίοι βράχοι που δημιουργούν ένα πανέμορφο και σπάνιο τοπίο στον κόσμο – τα Μετέωρα. Πάνω σε αυτούς τους τεράστιους βράχους βρίσκονται τα μοναστήρια, τα οποία μοιάζουν να αποτελούν φυσική συνέχεια των βράχων. Από μακριά, δημιουργείται η εντύπωση ότι κάποιος που βρίσκεται πάνω τους μπορεί να αγγίξει τον ουρανό.
Το όνομα «Μετέωρα» αποδίδεται στον ιδρυτή της Μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη. Εκείνος ονόμασε “Μετέωρο” την Πλατιά Πέτρα, στην οποία ανέβηκε πρώτος το 1344.
Ως γεωλογικό φαινόμενο, τα Μετέωρα δεν αναφέρονται ούτε στη μυθολογία ούτε από κάποιον Έλληνα ή ξένο ιστορικό. Οι πρώτες αναφορές και οι μελέτες για τη δημιουργία αυτών των βράχων εμφανίζονται τον τελευταίο αιώνα, όταν διάφοροι ιστορικοί και γεωλόγοι άρχισαν να διατυπώνουν θεωρίες. Η επικρατέστερη θεωρία προτάθηκε από τον Γερμανό γεωλόγο Phillipsson, ο οποίος επισκέφθηκε την περιοχή στα τέλη του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με αυτόν, η περιοχή ήταν το στόμιο ενός μεγάλου ποταμού, που για εκατομμύρια χρόνια εκβάλλει σε μια στενή και βαθιά θαλάσσια λεκάνη. Τα νερά του ποταμού μετέφεραν ιζήματα και πέτρες από τη βόρεια κεντρική Ευρώπη, σχηματίζοντας τους κωνοειδείς γεωλογικούς σχηματισμούς που βλέπουμε σήμερα.
Με το πέρασμα των αιώνων, και πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια, συνέβησαν σημαντικές γεωλογικές αλλαγές. Η κεντρική Ελλάδα ανυψώθηκε, ενώ η περιοχή της Θεσσαλίας, η οποία ήταν λίμνη, βυθίστηκε. Με το άνοιγμα των Τεμπών, τα νερά χύθηκαν στο σημερινό Αιγαίο, αποκαλύπτοντας τον θεσσαλικό κάμπο. Τα στερεά υλικά των “βράχων” διαχωρίστηκαν από την οροσειρά της Πίνδου, σχηματίζοντας τη σημερινή κοιλάδα του Πηνειού. Η διάβρωση από τους ανέμους και τις βροχές έδωσε στους βράχους την τωρινή τους μορφή. Οι βράχοι των Μετεώρων αποτελούνται κυρίως (95%) από ψαμμίτη με βότσαλα και χαλαζιακά στρώματα της Ολιγοκαίνης και Μειοκαίνης.
Η κατοίκηση των Μετεώρων
Ως εύφορη κοιλάδα με άφθονα νερά, η περιοχή ήταν προσβάσιμη από αρχαιοτάτων χρόνων. Ωστόσο, οι διάφοροι κατακτητές και επιδρομείς κατέστρεφαν εύκολα τους τοπικούς πληθυσμούς, γι’ αυτό και οι κάτοικοι βρήκαν προστασία στις κοιλότητες των βράχων, στις σχισμές και στις κορυφές τους. Με το πέρασμα του χρόνου, πολλοί τολμηροί ερημίτες και ασκητές αναζήτησαν καταφύγιο εκεί, επιδιώκοντας γαλήνη και ψυχική ηρεμία μέσω της προσευχής.
Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που χτίστηκαν στις κορυφές ορισμένων βράχων, αποτελούν σήμερα το δεύτερο πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος.
Ιστορική πορεία των μοναστηριών
Οι πρώτοι ασκητές ζούσαν απομονωμένοι και προσεύχονταν σε μικρά παρεκκλήσια, ενώ η ζωή τους ήταν λιτή και τα έργα τους απαιτητικά. Η ανάβαση στους βράχους γινόταν αρχικά με ξύλινες σκάλες και δίχτυα. Η ακριβής ημερομηνία εγκατάστασης των πρώτων μοναχών δεν είναι γνωστή, αλλά οι πηγές αναφέρουν ότι ο πρώτος ασκητής που κατέφυγε στους βράχους ήταν ο Βαρνάβας, γύρω στο 950-970 μ.Χ. Ακολούθησαν ο Κρητικός μοναχός Ανδρόνικος και ο Σκήτης του Σταγί, που ίδρυσαν το Σκήτη της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος το 1000 μ.Χ.
Τα Μετέωρα περιλαμβάνονται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, καθώς αποτελούν μοναδικό συνδυασμό βυζαντινής αρχιτεκτονικής και φυσικής ομορφιάς. Τα μοναστήρια φαίνονται σαν φυσική συνέχεια των βράχων και θεωρούνται ανεκτίμητα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά κειμήλια.
Το μέγιστο αριθμό των μοναστηριών ήταν 24, ενώ σήμερα λειτουργούν μόνο έξι, τα οποία διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση.
Η συμβολή των Μετεώρων στον πολιτισμό
Τα μοναστήρια των Μετεώρων έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Τα χειρόγραφα, τα τυπωμένα κείμενα και τα έγγραφα που φυλάσσονται εκεί αποτελούν αστείρευτη πηγή πληροφόρησης τόσο για την εκκλησιαστική όσο και για την εθνική ιστορία της χώρας.
Η Αναρρίχηση στα Μετέωρα
Τα Μετέωρα αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους και πιο ιδιαίτερους αναρριχητικούς προορισμούς στον κόσμο. Η μοναδική γεωλογική τους δομή, με τους κάθετους ψαμμιτικούς βράχους και τις εντυπωσιακές κορυφές, προσφέρει ένα απαιτητικό αλλά και συναρπαστικό πεδίο για τους αναρριχητές.
Φυσικό Περιβάλλον των Μετεώρων
Τα Μετέωρα αποτελούν έναν προστατευόμενο βιότοπο του δικτύου Natura 2000 με τον κωδικό GR1440005. Το τοπίο χαρακτηρίζεται από δασωμένους λόφους, εντυπωσιακούς απόκρημνους βράχους, την παραποτάμια κοιλάδα του Πηνειού και του Ληθαίου, καθώς και δάση πλατανιών και βελανιδιάς, θαμνώνες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Η περιοχή φιλοξενεί μια σημαντική και πλούσια χλωρίδα, στην οποία περιλαμβάνονται ενδημικά είδη όπως:
- Κενταύρια της Καλαμπάκας (Centaurea kalambakensis),
- Κενταύρια η γαλακτόχρους (Centaurea lactiflora),
- Άνθεμις η Κρητική (Anthemis cretica), ένα προστατευόμενο είδος.
Εκτός από τη βλάστηση, η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αναπαραγωγή της ορνιθοπανίδας, καθώς φιλοξενεί πληθυσμούς από προστατευόμενα αρπακτικά πτηνά, όπως:
- Ασπροπάρης (Neophron percnopterus),
- Κουκουβάγιες,
- Αετούς και άλλα αρπακτικά.
Στα Μετέωρα ζουν επίσης πολλά άλλα σπάνια και προστατευόμενα είδη ζώων, όπως:
- Βίδρες (Lutra lutra),
- Λύκοι,
- Νυχτερίδες (μυωτίδες και ρινόλοφοι),
- Χελώνες (κρασπεδωτές και άλλες),
- Ερπετά (σπιτόφιδα, δεντρογαλιές, τρανόσαυρες, οχιές, ασινόφιδα),
- Αλπικοί τρίτωνες,
- Πιπιστρέλλοι,
- Δενδρομυωξοί κ.ά.
Απειλές και περιβαλλοντικές προκλήσεις
Παρά τη σημασία του ως οικολογικού καταφυγίου, ο βιότοπος των Μετεώρων απειλείται από διάφορους παράγοντες, όπως:
- Η υλοτόμηση των δασών βελανιδιάς,
- Η επέκταση του οδικού δικτύου,
- Το παράνομο κυνήγι,
- Η υπερβόσκηση,
- Ο φωτισμός των βράχων με γιγαντιαίους προβολείς, που διαταράσσει τη φυσική ζωή των νυκτόβιων ειδών,
- Ο μαζικός τουρισμός, καθώς τα μοναστήρια της περιοχής προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, ασκώντας πίεση στο φυσικό περιβάλλον.
Τα Μετέωρα, πέρα από τη θρησκευτική και ιστορική τους αξία, αποτελούν ένα μοναδικό φυσικό οικοσύστημα, το οποίο απαιτεί συνεχή προστασία για να διατηρηθεί αναλλοίωτο για τις επόμενες γενιές.
Τα Μοναστήρια των Μετεώρων
Τα Μετέωρα είναι παγκοσμίως γνωστά για το μοναστικό τους σύμπλεγμα, που αποτελείται από μοναστήρια χτισμένα πάνω σε επιβλητικούς βράχους, σε υψόμετρο που κόβει την ανάσα. Από τα 24 μοναστήρια που υπήρχαν κάποτε, σήμερα λειτουργούν έξι, τα οποία συνεχίζουν να αποτελούν πνευματικά κέντρα αλλά και δημοφιλείς προορισμούς για επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
1. Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο)
Το Μεγάλο Μετέωρο είναι το παλαιότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι των Μετεώρων, χτισμένο στην πιο εντυπωσιακή βραχώδη κορυφή. Αν και λειτουργεί ως μοναστήρι, στην πραγματικότητα αποτελεί μουσείο μεγάλης αξίας, με ανεκτίμητα ιστορικά και θρησκευτικά εκθέματα.
Ο Όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης ήταν ο πρώτος που έχτισε ναό στο σημείο γύρω στο 1340, αφιερωμένο στην Παναγία. Το 1387-1388, ίδρυσε νέο ναό προς τιμήν της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, τον οποίο αργότερα ανακαίνισε ο μοναχός-βασιλιάς Ιωάσαφ.
Τι θα δείτε στο Μεγάλο Μετέωρο:
- Το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο του 18ου αιώνα.
- Ανέγγιχτες βυζαντινές εικόνες του 16ου αιώνα.
- Τοιχογραφίες που καλύπτουν ολόκληρο το ναό, με παλαιότερες από το 1483.
- Λείψανα των ιδρυτών (κάρα του Οσίου Αθανασίου και του Ιωάσαφ).
- Βυζαντινά χειρόγραφα, αυτοκρατορικά χρυσόβουλα και σπάνια βιβλία του 16ου αιώνα.
- Το παλιό εστιατόριο (τράπεζα), που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο με ανεκτίμητα ιερά κειμήλια.
Αν έχετε χρόνο για να επισκεφθείτε μόνο ένα μοναστήρι, το Μεγάλο Μετέωρο είναι η κορυφαία επιλογή.
2. Μονή Βαρλαάμ
Η μονή Βαρλαάμ πήρε το όνομά της από τον Όσιο Βαρλαάμ, ο οποίος έζησε ως ασκητής στον βράχο το 1350 και έχτισε ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στους Τρεις Ιεράρχες. Μετά τον θάνατό του, το σημείο εγκαταλείφθηκε μέχρι το 1517, όταν οι μοναχοί Θεοφάνης και Νεκτάριος Αψαράς από τα Ιωάννινα αναστήλωσαν το εκκλησάκι και ίδρυσαν το μοναστήρι.
Τι θα δείτε στη Μονή Βαρλαάμ:
- Το ξυλόγλυπτο και χρυσοποίκιλτο τέμπλο.
- Την εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, έργο του Εμμανουήλ Τζάνες (1688).
- Τις παλιές αγιογραφίες του καθολικού (1548 και 1566).
Η πρόσβαση στη μονή είναι απαιτητική, καθώς χρειάζεται να ανεβείτε 195 σκαλοπάτια λαξευμένα στο βράχο.
3. Μονή Ρουσάνου
Η προέλευση του ονόματος “Ρουσάνου” παραμένει άγνωστη, όπως και η ακριβής ημερομηνία της πρώτης κατοίκησης του βράχου από ασκητές. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε το 1530 από τους μοναχούς Ιωάσαφ και Μάξιμο από τα Ιωάννινα, οι οποίοι έχτισαν από την αρχή τον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και προσκάλεσαν περισσότερους μοναχούς να εγκατασταθούν εκεί.
Τι θα δείτε στη Μονή Ρουσάνου:
- Εξαιρετικές τοιχογραφίες του 1560.
- Μοναδική αρχιτεκτονική, καθώς το μοναστήρι είναι χτισμένο σε όλο τον διαθέσιμο χώρο του βράχου.
4. Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά
Αυτό το μοναστήρι ξεχωρίζει γιατί είναι χτισμένο καθ’ ύψος, λόγω της στενότητας του βράχου πάνω στον οποίο βρίσκεται.
Τι θα δείτε στη Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά:
- Αγιογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός (1527), κορυφαίου αγιογράφου της Κρητικής Σχολής.
- Την εντυπωσιακή τοιχογραφία του Αδάμ που δίνει ονόματα στα ζώα.
Το μοναστήρι είχε εγκαταλειφθεί μέχρι το 1960, όταν αναστηλώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.
5. Μονή Αγίου Στεφάνου
Η πιο εύκολα προσβάσιμη μονή των Μετεώρων, καθώς δεν απαιτεί ανάβαση με σκαλοπάτια.
Τι θα δείτε στη Μονή Αγίου Στεφάνου:
- Τον παλαιό ναό του Αγίου Στεφάνου, με ξύλινη στέγη και τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.
- Το καθολικό του 19ου αιώνα, αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο.
- Τη μοναστηριακή αυλή, που δίνει την αίσθηση ενός απόρθητου κάστρου.
Η μονή λειτουργεί σήμερα ως γυναικείο μοναστήρι.
6. Μονή Αγίας Τριάδας
Το πιο δυσπρόσιτο μοναστήρι, καθώς η ανάβαση περιλαμβάνει μια απαιτητική σειρά από σκαλιά, κάτι που διατηρεί την ησυχία και την αυθεντική ατμόσφαιρα της μονής.
Τι θα δείτε στη Μονή Αγίας Τριάδας:
- Το καθολικό του 1475, δείγμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής.
- Αγιογραφίες του 1741, έργο των αδελφών Αντωνίου και Νικολάου.
7. Μονή Υπαπαντής
Η μονή αυτή παρέμενε εγκαταλελειμμένη για χρόνια, όμως σήμερα έχει αναστηλωθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Είναι χτισμένη κυριολεκτικά μέσα στο βράχο, σε σπηλαιώδη κοιλότητα.
Τι θα δείτε στη Μονή Υπαπαντής:
- Τοιχογραφίες του 1366, φιλοτεχνημένες από τον Όσιο Νείλο, τον πρώτο της Σκήτης της Δούπιανης.
- Εντυπωσιακή σπηλαιώδη αρχιτεκτονική, με τα κελιά των μοναχών να είναι σφηνωμένα μέσα στη βραχώδη επιφάνεια.
Μια μοναδική εμπειρία
Η επίσκεψη στα μοναστήρια των Μετεώρων δεν είναι μόνο μια τουριστική περιήγηση. Είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, στην παράδοση, στην τέχνη και στην πνευματικότητα. Οι μοναχοί που ζουν ακόμα εκεί διατηρούν ζωντανή την κληρονομιά των προγόνων τους, καθιστώντας τα Μετέωρα έναν από τους πιο συγκλονιστικούς προορισμούς της Ελλάδας.
Τα Μονοπάτια των Μετεώρων
Τα Μετέωρα αποτελούν έναν μοναδικό πολιτιστικό και φυσικό προορισμό πεζοπορίας, συνδυάζοντας εντυπωσιακά βραχώδη τοπία με την πολιτιστική κληρονομιά των βυζαντινών μοναστηριών. Παρά το γεγονός ότι η περιοχή έχει όλα τα χαρακτηριστικά για να αναδειχθεί σε κορυφαίο προορισμό πολιτιστικής πεζοπορίας στην Ελλάδα, δυστυχώς τα μονοπάτια δεν είναι σηματοδοτημένα.
Για μια ασφαλή εμπειρία πεζοπορίας στα Μετέωρα, συνιστάται:
✔ Να χρησιμοποιείτε τον πεζοπορικό χάρτη της TERRAIN, που αποτυπώνει με ακρίβεια όλα τα βατά μονοπάτια.
✔ Να έχετε μαζί σας , πυξίδα και καλή αίσθηση προσανατολισμού για να μην χαθείτε.
Παρακάτω παρουσιάζονται επτά προτεινόμενες διαδρομές, που αναδεικνύουν την καλύτερη πεζοπορική εμπειρία στην περιοχή.
1. Καστράκι – Άγιο Πνεύμα – Μονή Βαρλαάμ – Μεγάλο Μετέωρο
- Απόσταση: 2,4 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 1 ώρα και 10 λεπτά
- Δυσκολία: Μέτρια
Αυτή η πανέμορφη και σχετικά εύκολη διαδρομή συνδέει δύο από τα ομορφότερα μοναστήρια των Μετεώρων. Ξεκινά από την ανατολική άκρη του Καστρακίου, πίσω από το Μουσείο Γεωλογικών Σχηματισμών.
Το μονοπάτι ανηφορίζει στη σκιά του βράχου “Άγιο Πνεύμα”, όπου βρίσκεται μια από τις παλαιότερες σκήτες των Μετεώρων. Η ανάβαση είναι απότομη αλλά προσφέρει εντυπωσιακή θέα.
Μετά τη διάσχιση του ασφαλτόδρομου, το μονοπάτι συνεχίζει ανάμεσα στους βράχους μέσα στην πυκνή βλάστηση. Στη συνέχεια:
➡ Δεξιά (ανατολικά): οδηγεί στη Μονή Βαρλαάμ.
➡ Συνεχίζοντας βόρεια: καταλήγει στη Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο).
2. Δούπιανη – Μονή Υπαπαντής
- Απόσταση: 2,42 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 50 λεπτά
- Δυσκολία: Εύκολη
Αυτή η ειδυλλιακή διαδρομή ξεκινά κοντά στον επιβλητικό βράχο της Δούπιανης, γνωστό αναρριχητικό πεδίο.
Το μονοπάτι διασχίζει ένα πυκνό δάσος βελανιδιάς, προσφέροντας εξαιρετική θέα στους βόρειους βράχους των Μετεώρων. Από τη Μονή Υπαπαντής, μπορείτε να:
➡ Συνεχίσετε ανατολικά προς το τέλος του χωματόδρομου.
➡ Επιστρέψετε στο Καστράκι μέσω άλλων διαδρομών (συνολική κυκλική διαδρομή: 6 χλμ.).
3. Καλαμπάκα – Μονή Αγίας Τριάδας
- Απόσταση: 1,3 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 50 λεπτά
- Δυσκολία: Εύκολη
Ξεκινώντας από την οδό Αγίας Τριάδος στη βορειοανατολική Καλαμπάκα, το φαρδύ και καθαρό μονοπάτι οδηγεί στους βράχους.
Μετά από 400 μέτρα, συναντάτε μια διασταύρωση:
➡ Δεξιά (ανατολικά): οδηγεί στη Μονή Αγίας Τριάδας.
➡ Ευθεία: οδηγεί προς Μονή Ρουσάνου – Μονή Βαρλαάμ – Μεγάλο Μετέωρο.
4. Καλαμπάκα – Μονή Αγίου Στεφάνου
- Απόσταση: 4 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 2 ώρες
- Δυσκολία: Μέτρια
Το μονοπάτι ξεκινά από την οδό Ζαχαρία Ψείρα, διασχίζει χωματόδρομο και ανηφορίζει μέσα από πυκνό δάσος βελανιδιάς.
Καταλήγει πίσω από τη Μονή Αγίου Στεφάνου, όπου δυστυχώς μια μεταλλική πύλη εμποδίζει την είσοδο. Για να προσεγγίσετε τη μονή:
➡ Ανηφορίζετε προς την κορυφή “Πύργος” για εκπληκτική θέα.
➡ Συνεχίζετε προς τη Μονή Αγίας Τριάδας και ακολουθείτε τη Διαδρομή 3 για επιστροφή στην Καλαμπάκα.
5. Μεγάλο Μετέωρο – Μεγάλη Κυκλική Διαδρομή
- Απόσταση: 5,9 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 2 ώρες και 15 λεπτά
- Δυσκολία: Μέτρια
Η πιο απολαυστική διαδρομή για λάτρεις του δασικού τοπίου. Ξεκινά από το Μεγάλο Μετέωρο, ανηφορίζει προς το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου και προσφέρει μοναδικές πανοραμικές εικόνες των Μετεώρων.
6. Μεγάλο Μετέωρο – Μνημείο Βλαχάβα – Μετόχι Μονής Βαρλαάμ
- Απόσταση: 2,1 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 35 λεπτά
- Δυσκολία: Εύκολη
Μια διαδρομή πάνω στους βράχους των Μετεώρων, με εξαιρετική θέα προς το δάσος βελανιδιάς και την πλατανοσκέπαστη κοίτη του Τρανού Λάκκου.
➡ Με μικρή παράκαμψη, μπορείτε να επισκεφθείτε:
- Το εγκαταλειμμένο μοναστήρι της Υπαπαντής.
- Τα ερείπια της Μονής Αγίου Δημητρίου.
7. Παναγία Καναλιώτισσα – Κυκλική Διαδρομή
- Απόσταση: 3,1 χλμ.
- Χρόνος πορείας: 1 ώρα και 10 λεπτά
- Δυσκολία: Εύκολη
Ξεκινά από το Μετόχι της Μονής Βαρλαάμ, διασχίζει πυκνό δάσος βελανιδιάς και καταλήγει στο ξωκλήσι της Παναγίας Καναλιώτισσας.
Οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν μια ποικιλία από δραστηριότητες, όπως:
Ποδηλασία Βουνού
- Υπάρχουν διαδρομές για mountain bike μέσα από τα δάση και τις κοιλάδες των Μετεώρων.
- Ενοικίαση e-bikes για πιο εύκολη πρόσβαση στα δύσβατα σημεία.
Παρατήρηση Άγριας Ζωής & Φωτογραφία
- Οι απόκρημνοι βράχοι φιλοξενούν σπάνια αρπακτικά πουλιά όπως όρνια και γεράκια.
- Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής προσφέρουν υπέροχες ευκαιρίες για φωτογράφιση.
Πολιτιστικές & Θρησκευτικές Επισκέψεις
- Εξερεύνηση των μοναστηριών των Μετεώρων, τα οποία αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
- Επίσκεψη στα ερημητήρια και στις ασκηταριές λαξευμένες στους βράχους.
Παρατήρηση Ηλιοβασιλέματος
- Από τα πιο εντυπωσιακά σημεία για ηλιοβασίλεμα στα Μετέωρα είναι το σημείο κοντά στο βράχο της Αλυσοπέτρας και η τοποθεσία κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.
Γαστρονομία & Τοπικές Γεύσεις
- Παραδοσιακές ταβέρνες και οινοποιεία προσφέρουν αυθεντικές γεύσεις από την περιοχή.
- Δοκιμή τοπικών προϊόντων όπως τσίπουρο, μέλι και παραδοσιακές πίτες.
Ιππασία
- Υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα ιππασίας που διασχίζουν την εξοχή και τις κοιλάδες γύρω από τα Μετέωρα.
via ferrata & Rappelling
- Υπάρχουν σημεία όπου μπορεί να γίνει via ferrata για όσους θέλουν μια ελεγχόμενη εμπειρία αναρρίχησης.
- Rappelling (κατάβαση με σχοινιά) για πιο τεχνική εμπειρία.
Ιστορία της αναρρίχησης στα Μετέωρα
Η σχέση των ανθρώπων με την αναρρίχηση στα Μετέωρα ξεκινά ήδη από την εποχή των πρώτων ασκητών, τον 9ο αιώνα μ.Χ. Οι ερημίτες που αναζητούσαν απομόνωση και γαλήνη ανέβαιναν στις σπηλιές και τις σχισμές των βράχων, χρησιμοποιώντας ξύλινες σκάλες και σχοινιά. Οι πρώτες οργανωμένες αναβάσεις πραγματοποιήθηκαν από τους μοναχούς, οι οποίοι, με τη βοήθεια κατοίκων της περιοχής, ανέπτυξαν πρωτόγονα αλλά αποτελεσματικά συστήματα ανάβασης.
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η αναρρίχηση στα Μετέωρα συνέχισε να εξελίσσεται, με σημαντικά ιστορικά γεγονότα να την επηρεάζουν. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Γερμανοί στρατιώτες ανέβηκαν στις κορυφές για να υψώσουν τη σημαία τους, ενώ οι ντόπιοι ανέβαιναν σε απρόσιτα σημεία για να διαφύγουν ή να κρύψουν πολύτιμα κειμήλια.
Η σύγχρονη αναρρίχηση
Η αθλητική αναρρίχηση στα Μετέωρα ξεκίνησε ουσιαστικά τη δεκαετία του 1970, όταν Γερμανοί αναρριχητές όπως ο Bodo Zoephel και ο Uwe Weinreich άνοιξαν τις πρώτες σύγχρονες διαδρομές. Τη μεγάλη αλλαγή έφεραν οι Dietrich Hasse και Heinz Lothar Stutte, οι οποίοι από το 1975 άνοιξαν περισσότερες από 200 αναρριχητικές διαδρομές και ανέβηκαν σε όλους τους 100+ πύργους των Μετεώρων. Η δουλειά τους θεωρείται θεμελιώδης για την ανάπτυξη του αναρριχητικού τουρισμού στην περιοχή.
Το 1986, πραγματοποιήθηκε στα Μετέωρα η 1η Πανευρωπαϊκή Συνάντηση Αναρρίχησης, ενώ το 1989 ιδρύθηκε ο Ορειβατικός Σύλλογος Καλαμπάκας, που βοήθησε στην εκπαίδευση νέων αναρριχητών και στη διάδοση του αθλήματος στην Ελλάδα.
Το αναρριχητικό πεδίο των Μετεώρων
Ηθικοί κανόνες και προστασία του πεδίου
Λόγω της μοναδικότητας της περιοχής, η αναρρίχηση στα Μετέωρα ακολουθεί αυστηρούς κανόνες ηθικής και προστασίας:
- Απαγορεύεται η τοποθέτηση νέων μόνιμων αγκυρώσεων.
- Οι αναρριχητές οφείλουν να σέβονται τους μοναχούς και την ιερότητα του χώρου.
- Απαγορεύεται η αναρρίχηση σε συγκεκριμένους βράχους που γειτνιάζουν με ενεργά μοναστήρια.
- Η χρήση μαγνησίας είναι περιορισμένη λόγω της φύσης του βράχου.
Η αναρρίχηση σήμερα
Σήμερα, τα Μετέωρα είναι ένας από τους πιο διάσημους αναρριχητικούς προορισμούς παγκοσμίως, προσελκύοντας αναρριχητές από όλο τον κόσμο. Με τις εκατοντάδες διαδρομές που προσφέρει, αποτελεί πρόκληση για κάθε αναρριχητή, ενώ η θέα και η μοναδική ατμόσφαιρα της περιοχής το καθιστούν μια εμπειρία ζωής.
Για όσους αναζητούν την απόλυτη αναρριχητική εμπειρία, τα Μετέωρα είναι το ιδανικό μέρος όπου η φύση, η ιστορία και η αδρεναλίνη συναντιούνται σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά σκηνικά του κόσμου.
Οδηγός Αναρρίχησης – Meteora Best of Classics
Τα Μετέωρα είναι ένας από τους πλέον ιδιαίτερους αναρριχητικούς προορισμούς στον κόσμο, με πάνω από 800+ διαδρομές που εκτείνονται σε 46 διαφορετικα πεδια. .
Βασικές Πληροφορίες
- Περιοχή: Μετέωρα, Θεσσαλία, Ελλάδα
- Περίοδος αναρρίχησης: Άνοιξη & Φθινόπωρο (ιδανικές συνθήκες)
- Βράχος: Κροκαλοπαγής ψαμμίτης με φυσικές τρύπες & σχισμές
- Στυλ Αναρρίχησης: Παραδοσιακή (trad) & Μικτή (bolted & trad)
- Ασφάλιση: Συνδυασμός από παλαιά & νέα bolts, απαιτείται τοποθέτηση φυσικών ασφαλειών
Χάρτες & Οδηγοί
- Meteora Best of Classics (Βαγγέλης Μπάτσιος)
- Greece Sport Climbing (Άρης Θεοδωρόπουλος)
Διαδρομές Αναρρίχησης
Βόρειο Τμήμα – Αναρριχητικές Τοποθεσίες και Διαδρομές
1. Τσοπανόσκυλο
- N10a Βούφ (Με ανθρώπινη σκάλα) V
2. Κεμπρί
- Ν11a Πάνω από τη ράχη του αρνιού ΙΙΙ+
3. Κουκουβάγια
- Ν12a Θάνατος – Exitus VI+, A1
4. Κεφάλι του γύπα
- Ν8a Λούκι της κλεισούρας III+
5. Πέτρα της Οξιάς
- N13a Δεξιά διαδρομή της κλεισούρας III
- N13b Αριστερός τοίχος της κλεισούρας IV
6. Φτελιάς
- N4a Σχισμή της κλεισούρας VII+ (VI-, A2)
- N4b Διαδρομή της κοιλάδας VIII (VII-, A1)
- N4c Δίεδρο της κοιλάδας VI+
- N4d Αχόρταγοι στη χώρα των θαυμάτων VIII+
7. Πίσω Πύργος Μετεώρων
- N5a Νοτιοδυτική διαδρομή V
- N5a1 Παραλλαγή εισόδου στη Νοτιοδυτική διαδρομή V
- N5b Ανατολικός τοίχος V
8. Πίσω Τοίχος Μετεώρων
- N6a Διασκελισμός II
- N6b Νοτιοδυτική διαδρομή V-
- N6c Γραμμή του φιδιού V-
- N6d Νότιος τοίχος V-
- N6d1 Νότιος Τοίχος Ντιρέκτ (παραλλαγή ντιρέκτ) V
- N6e Νέα διαδρομή της κοιλάδας V+
- N6f Δίεδρο του τοίχου των Μετεώρων VI
- N6g Διαδρομή των Rohnspitzler VI+
9. Πίσω Μπλοκ Μετεώρων
- N7a Διαδρομή της κλεισούρας III
- N7b Αριστερός τοίχος της κλεισούρας III-
- N7c Ωραία κόψη IV+
10. Πίσω Σκόπελος Μετεώρων
- N9a Καμινάδα των τσοπανόσκυλων IV-
- N9b Διαδρομή της ράμπας III-
- N9c Σχισμή της κλεισούρας V
11. Πέτρα του Κούκου
- N14a Παλιά διαδρομή (Ανατολική) II
- N14b Διαδρομή των γυναικών III
- N14c Βόρειο τοιχάκι IV
- N14d Διαδρομή της κοιλάδας V+
12. Πέτρα Αγίου Δημητρίου
- N1a Νότια καμινάδα III-
- N1b Σκάλα μοναστηριού IV-
- N1c Καμινάδα της σπηλιάς III
- N1d Τοξωτό δίεδρο
- N1e Νότια διαδρομή IV
13. Μεγάλος Αδερφός
- N2a Κλασσική διαδρομή I
- N2b Πορεία του αδερφού V
- N2c Άκρη της σχισμής VI-
- N2d Κόψη των ξυπόλητων IV+
14. Αντιχειράκι
- N3a Διαδρομή της κλεισούρας IV
- N3b Βόρειος τοίχος V+
- N3c Διαδρομή της κοιλάδας V+
Ανατολικό Τμήμα – Αναρριχητικές Τοποθεσίες και Διαδρομές
- Κεφάλι του Ιωάννη
- O10a Νότια διαδρομή IV-
- O10a1 Παραλλαγή εξόδου στη “Νότια διαδρομή” II (συνολική δυσκολία III+)
- O10b Διαδρομή της κοιλάδας V-
- Σφαίρα του Ιωάννη
- O11a Διαδρομή της κλεισούρας V-
- O11b Τοίχος της κλεισούρας ντιρέκτ VI-
- Σκοπιά του Ιωάννη
- O12a Διαδρομή διασκελισμού III+
- O12b Σκιερή σχισμή των βρύα V
- Αυγό του γαβρανιού
- O13a Κρα Κρα V
- Καλόγρια
- O1a Βορειοανατολική κόψη V (IV-,A0)
- O1b Πάνω από το γκρεμό VII (VI+,A1)
- Τοίχος της Καλόγριας
- O2a Βορειοανατολική κόψη III-
- O2b Φανερωμένη VI+
- O2c Ιντεφίξ
- O2d Τοίχος του ραπέλ V
- O2e Γκρίζα γάτα VII
- O2f Τοίχος του δρόμου των μοναστηριών V
- O2g Υπέρβαση VIII-
- O2h Πήγασος VII+
- Ύδρα
- O3a Διαδρομή των αμαζόνων VI-
- O3a1 Παραλλαγή της κλεισούρας στην “Διαδρομή των αμαζόνων” III (συνολική δυσκολία V)
- O3a2 Παραλλαγή του ζωναριού των κατσικιών στην “Διαδρομή των αμαζόνων” II (συνολική δυσκολία V)
- O3b Τελική απόφαση VIII-,A1
- Κεφάλι της Καλαμπάκας
- O4a Σχισμή της κλεισούρας V+
- O4b Κόψη του φθινοπώρου VI
- Φέτα της Καλαμπάκας
- O5a Τοίχος της κλεισούρας IV+
- O5b Δεύτερη φάρσα V-
- Πύργος της Καλαμπάκας
- O6a Διαδρομή της κλεισούρας V
- O6b Μπουτνσκάλα VI+ (VI,A0)
- O6c Ψηλός τοίχος VII (VI+,A0)
- O6c1 Παραλλαγή στην “Ψηλός τοίχος” IV (συνολική δυσκολία VII (VI+,A0))
- Φύλακας του μοναστηριού
- O7a Ανατολική διαδρομή IV-
- O7b Βόρειος τοίχος V
- O7c Κόψη του σιδήρου VII (VI,A1)
- Θρύψαλο
- O8a Βόρεια κόψη IV-
- O8b Κόψη του δειλινού IV
- O8c Κόψη των ηλίθιων IV (με εκτεταμένη ανθρώπινη σκάλα)
- Σφαίρα του Καλόγερου
- O9a Κανονική διαδρομή III-
- O9b Πλευρά της κοιλάδας V+
Νότιο Τμήμα – Διαδρομές (Μέρος 1ο)
Ορθογώνιος Λίθος
- S10a Via Verena VI
Παλαιοκρανιές Δυτική Κορφή
- S11a Βορειανατολική Κόψη V+
- S11a1 Παραλλαγή Βάσης στην “Βορειοανατολική Διαδρομή” V
- S11b Τοίχος του Καστρακίου VI-
- S11b1 ΤΟΙΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΝΤΙΡΕΚΤ (Παραλλαγή Ντιρέκτ) VI-
Παλαιοκρανιές Κύρια Κορφή
- S12a Ανατολική Διαδρομή VI (V, A1)
Πρόσφορο
- S13a Διαδρομή από τη Κλεισούρα VI- (V, A1)
- S13b Τοίχος του Πετροχελίδονου VI+
Πύργος του Γαβρανιού
- S14a Διαδρομή της Δυτικής Κλεισούρας V+
- S14a1 Νότια Παράκαμψη (Παραλλαγή Εισόδου) III
- S14b Κόψη της Κοιλάδας VI-
Πύργος της Καλιακούδας
- S15a Διαδρομή Σπιράλ II
- S15b Σχισμές της Καλιακούδας VI-, A0
- S15c Καμινάδα της Κλεισούρας του Γαβρανιού II
- S15d Τοιχάκι IQ IV-
Πύργος Μετεώρων
- S16a Νότιος Πυλώνας VII (VI, A1)
- S16b Τοίχος του Γαβρανιού VI-
- S16c ΤΟΙΧΟΣ ΤΟΥ ΓΑΒΡΑΝΙΟΥ ΝΤΙΡΕΚΤ (Παραλλαγή Ντιρέκτ) VI
Σπιρούνι Άλφα
- S17a Tegularius VII- (VI, A1)
- S17a1 Παραλλαγή Εξόδου στην “Tegularius” III (Συνολική Δυσκολία VII- (VI, A1))
- S17b Til Eulenspiegel VII-
- S17c Ματωμένο Ίχνος VII
- S17d Ορχιδέα VIII+, A1
- S17e Διασκελισμός από τον Άλφα IV+
Τοίχος Άλφα
- S18a Διαδρομή της Νοτιοανατολικής Κλεισούρας V-
- S18a1 Είσοδος Ντιρέκτ στη “Διαδρομή της Νοτιοανατολικής Κλεισούρας” V
- S18b Πολύπειρος VI+
- S18c Ζικ Ζακ VII-
- S18d Πέρασμα από το Σπιρούνι Άλφα V-
- S18e Καμινάδα του Γαβρανιού V+
Δεύτερος Πύργος Άλφα
- S19a Σχισμή Βορειοανατολικής Κλεισούρας V-
Πέτρα Αγίου Γεωργίου
- S1a Παλιά Σκάλα των Μοναχών III+, A1
- S1b Ανάβαση Αθεϊστών V+
- S1c Ράχη της Κατσίκας V-
- S1c1 Παραλλαγή του Κριαριού στη “Ράχη της Κατσίκας” III+
- S1d Μπέρμπον Στρητ V+
- S1e Μονοπάτι του Προβάτου III-
- S1f Διαδρομή των Θουρηγκών VI
Πρώτος Πύργος Άλφα
- S20a Διαδρομή της Κλεισούρας III
Τοίχος Βήτα Βορειοδυτική Κορυφή
- S21a Από την Βορειοδυτική Κλεισούρα V
- S21b Πλώρη VI+ (VI, A0)
- S21c Διαδρομή της Κλεισούρας Άλφα V+
Τοίχος Βήτα Βορειοανατολική Κορυφή
- S22a Από την Βορειοδυτική Κλεισούρα V
Τοίχος Βήτα Κύρια Κορυφή
- S23a Νοτιοανατολική Διαδρομή IV
Τοίχος Γάμα Βορειοανατολική Βελόνα
- S24a Ανάβαση των Αλτεμβεργιανών III
- S24b Τοιχάκι του Κες III+
- S24c Quo Vadis VI+
Σημειώσεις:
- Οι βαθμολογίες των διαδρομών είναι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή (UIAA) κλίμακα δυσκολίας.
- Οι διαδρομές μπορούν να περιλαμβάνουν bolts ή να απαιτούν τοποθέτηση παραδοσιακών ασφαλειών.
- Οι πληροφορίες για τις διαδρομές βασίζονται στους πιο πρόσφατους αναρριχητικούς οδηγούς και τοπικές πηγές.
Το Βόρειο Τμήμα των Μετεώρων προσφέρει εντυπωσιακές διαδρομές με ποικιλία σχηματισμών και δυσκολιών, ιδανικές για αναρριχητές όλων των επιπέδων. Περισσότερες πληροφορίες και ενημερώσεις για τις διαδρομές μπορείτε να βρείτε στους αναρριχητικούς οδηγούς της περιοχής.
Νότιο Τμήμα – Αναρριχητικές Τοποθεσίες και Διαδρομές
Ορθογώνιος Λίθος
- S10a Via Verena VI
Παλαιοκρανιές Δυτική Κορφή
- S11a Βορειανατολική Κόψη V+
- S11a1 Παραλλαγή Βάσης στην “Βορειοανατολική Διαδρομή” V
- S11b Τοίχος του Καστρακίου VI-
- S11b1 ΤΟΙΧΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΝΤΙΡΕΚΤ (Παραλλαγή Ντιρέκτ) VI-
Παλαιοκρανιές Κύρια Κορφή
- S12a Ανατολική Διαδρομή VI (V, A1)
Πρόσφορο
- S13a Διαδρομή από τη Κλεισούρα VI- (V, A1)
- S13b Τοίχος του Πετροχελίδονου VI+
Πύργος του Γαβρανιού
- S14a Διαδρομή της Δυτικής Κλεισούρας V+
- S14a1 Νότια Παράκαμψη (Παραλλαγή Εισόδου) III
- S14b Κόψη της Κοιλάδας VI-
Πύργος της Καλιακούδας
- S15a Διαδρομή Σπιράλ II
- S15b Σχισμές της Καλιακούδας VI-, A0
- S15c Καμινάδα της Κλεισούρας του Γαβρανιού II
- S15d Τοιχάκι IQ IV-
Πύργος Μετεώρων
- S16a Νότιος Πυλώνας VII (VI, A1)
- S16b Τοίχος του Γαβρανιού VI-
- S16c ΤΟΙΧΟΣ ΤΟΥ ΓΑΒΡΑΝΙΟΥ ΝΤΙΡΕΚΤ (Παραλλαγή Ντιρέκτ) VI
Σπιρούνι Άλφα
- S17a Tegularius VII- (VI, A1)
- S17a1 Παραλλαγή Εξόδου στην “Tegularius” III (Συνολική Δυσκολία VII- (VI, A1))
- S17b Til Eulenspiegel VII-
- S17c Ματωμένο Ίχνος VII
- S17d Ορχιδέα VIII+, A1
- S17e Διασκελισμός από τον Άλφα IV+
Τοίχος Άλφα
- S18a Διαδρομή της Νοτιοανατολικής Κλεισούρας V-
- S18a1 Είσοδος Ντιρέκτ στη “Διαδρομή της Νοτιοανατολικής Κλεισούρας” V
- S18b Πολύπειρος VI+
- S18c Ζικ Ζακ VII-
- S18d Πέρασμα από το Σπιρούνι Άλφα V-
- S18e Καμινάδα του Γαβρανιού V+
Δεύτερος Πύργος Άλφα
- S19a Σχισμή Βορειοανατολικής Κλεισούρας V-
Πέτρα Αγίου Γεωργίου
- S1a Παλιά Σκάλα των Μοναχών III+, A1
- S1b Ανάβαση Αθεϊστών V+
- S1c Ράχη της Κατσίκας V-
- S1c1 Παραλλαγή του Κριαριού στη “Ράχη της Κατσίκας” III+
- S1d Μπέρμπον Στρητ V+
- S1e Μονοπάτι του Προβάτου III-
- S1f Διαδρομή των Θουρηγκών VI
Πρώτος Πύργος Άλφα
- S20a Διαδρομή της Κλεισούρας III
Τοίχος Βήτα Βορειοδυτική Κορυφή
- S21a Από την Βορειοδυτική Κλεισούρα V
- S21b Πλώρη VI+ (VI, A0)
- S21c Διαδρομή της Κλεισούρας Άλφα V+
Τοίχος Βήτα Βορειοανατολική Κορυφή
- S22a Από την Βορειοδυτική Κλεισούρα V
Τοίχος Βήτα Κύρια Κορυφή
- S23a Νοτιοανατολική Διαδρομή IV
Τοίχος Γάμα Βορειοανατολική Βελόνα
- S24a Ανάβαση των Αλτεμβεργιανών III
- S24b Τοιχάκι του Κες III+
- S24c Quo Vadis VI+
Σπιρούνι Δέλτα
- S25a Ανατολική Διαδρομή IV
- S25b Αλεξικέραυνο V+
- S25d Διασκελισμός από τον Τοίχο Δέλτα III-
- S25e Βροντόπετρα VII- (V+, A0)
- S25e1 Καταιγίδα Χαλικιών (Παραλλαγή Εισόδου στη “Βροντόπετρα”) VII+
- S25f Ανατολικός Τοίχος Ντιρέκτ VI-
- S25g Ο Τέταρτος Πυλώνας V+
Τοίχος Δέλτα
- S26a Νότια Διαδρομή I
- S26a1 Παραλλαγή στη “Νότια Διαδρομή” II
- S26b Τοίχος Αγίας Τριάδας V-
- S26c Προσωπική Οπτασία VII-
Πέτρα του Κρίνου
- S27a Διαδρομή του Μάιου VI+
- S27b Πλευρά του Μοναστηριού V
- S27c Σόλο για τον Παππού IV-
Φάλαινα
- S50a Κλασσική Διαδρομή IV+
- S50b Κόψη της Καλαμπάκας V
Σουρλωτή
- S41a Καμινάδα των Προβάτων V
- S41b Βόρεια Διαδρομή V
Καυκασία
- S9a Κόψη του Ρουσσάνου VI-
Δυτικό Τμήμα – Αναρριχητικές Τοποθεσίες και Διαδρομές
Δίδυμοι Πύργοι Ανατολικός Πύργος
- W10a Δυτική διαδρομή IV+ ,με ανθρώπινη σκάλα
- W10a1 Βελτίωση εξόδου από τη δυτική διαδρομή IV
- W10a2 Παραλλαγή ανατολικού ζωναριού στη δυτική διαδρομή IV+
- W10b Πάνω από την άκρη της κοιλάδας VI
- W10c Δυτική σχισμή VI+(χωρίς ανθρώπινη σκάλα της “δυτικής διαδρομής”)
Πέτρα που κρένει
- W11 Βόρειος τοίχος VII- (V-,A2)
- W11a1 Βόρειος τοίχος ντιρέκτ, παραλλαγή ντιρέκτ VII
- W11b Risky Dancer VIII- (VII,A1)
- W11c Τοίχος του Πηνειού VII+ (VI,A1)
- W11d Όνειρο και πραγματικότητα VII, A1
Δισκοπότηρο Ημίκορφο
- W12a Βόρεια διαδρομή V
- W12b Διαδρομή σπιράλ V+
- W12c Χορός στα αυγά V+
- W12d Χαλικωτό τέρας VII-
Δισκοπότηρο Κύρια Κορυφή
- W13a Ανέβασμα V,A1 (VI+)
Φύλακας Δισκοπότηρων
- W14a Ανέβασμα VI
Πέτρα του Μπαταλογιάννη
- W15a Δυτική διαδρομή III
- W15b Παιδικό παιχνίδι VII-
- W15c Πάν Τόφελ VII-
- W15d Παν VI+
- W15e Εξολοθρευτής VII+
- W15f Δεξιό ανατολικό λούκι VI-
- W15g Βύρωνας VIII
- W15h Διαδρομή των χελωνών V+
- W15i Βορειοδυτική ράχη V-
Ώμος Μετεώρων
- W16a Λοξή σχισμή IV+
- W16b Νοτιοανατολική καμινάδα IV
Αρνί
- W17a Μικρή αλλά καλή VI
Πύργος του Καστρακίου
- W18a Βόρεια καμινάδα III
- W18b Κόψη της Πίνδου V
- W18b1 Διέξοδος (παραλλαγή ντιρέκτ στην “Κόψη της Πίνδου” VI- με ανθρώπινη σκάλα (χωρίς VII-))
- W18c Διαδρομή της κοιλάδας VII (VI+,A0)
- W18d Παραλλαγή ντιρέκτ στην “Διαδρομή της κοιλάδας” VII
Αμπελοφύλακας
- W19a Διαδρομή της κοιλάδας VI-
- W19a1 Παραλλαγή εισόδου στη διαδρομή της κοιλάδας V
- W19a2 Παραλλαγή εξόδου στη διαδρομή της κοιλάδας V+
- W19b Βόρειος τοίχος VI
Πετρομανητάρι
- W1a Βορειοδυτική διαδρομή VI (V,A1)
Τοίχος των Αυλών - W20a Τρύπα του αυλού III+
- W20b Βόρειος τοίχος V-
- W20c Στη Δύση τίποτα νεώτερο VII-
- W20d Toccata und Fuge VII+,A0
- W20d1 Toccata und Fuge Direkt VI+,A
- W20e Ουράνιο τόξο VII (VI-,A0)
- W20f Πρωταπριλιάτικος πόνος VII (VI,A1)
- Τοίχος των σύννεφων
- W21a Νότια διαδρομή V-
- W21b Βόρεια διαγώνιος V
- Πύργος της Μπουλάτας
- W22a Ανατολική διαδρομή VI+ (V+,A0)
- W22b Ανατολική ράχη ντιρέκτ VI
- W22c Διαδρομή της στέγης VI-,A1
- W22c1-a1 Παραλλαγή σύνδεσης της διαδρομής της στέγης – ανατολικής διαδρομής V-
- W22d Δυτικός τοίχος VI-
- Τοίχος του γύπα
- W23a Βορειοδυτικό δίεδρο V+
- W23b Χορός των χιλίων διαβολάκων VIII+
- W23c Δυτική κόψη VI
- W23c1 Σαθρή παραλλαγή του πυλώνα στη “Δυτική κόψη” VI-
- W23c2 Μεγάλη παραλλαγή της κοιλάδας στη “Δυτική κόψη” VII-
- W23d Ανάκαμψη VII- (VI+,A0)
- Πέτρα του Προδρόμου
- W24a Καμινάδα των μοναχών V-
- W24a1 Είσοδος ντιρέκτ στη καμινάδα των μοναχών VI-
- W24b Τοίχος του Προδρόμου VII+
- Ζαχαρένιος Σκούφος
- W25a Σχισμή του Δαμοκλή VI,A1
- W25b Πείραμα VI (με εκτενή ανθρώπινη σκάλα)
Πύργος του Διαβόλου
- W26a Βορειοδυτική διαδρομή V+
- W26b Ντόκτορ Φάουστ VII-
- W26c Κόψη της κοιλάδας (Καλοκαιρινός περίπατος) VII-
- W26d Πασχαλιάτικος περίπατος VI
Υψηλοτέρα
- W27a Δυτική κόψη VI-
- W27a1 Είσοδος ντιρέκτ στη “Δυτική κόψη” III
- W27a2 Παραλλαγή παράκαμψης του σημείου κλειδί της “Δυτικής κόψης” V+
- W27b Χαμένο τμήμα VI+
- W27c Ουράνια σκάλα VI
- W27d Δανάη VII-
- W27e Λεπιδόπτερο V-
- W27e1 Παραλλαγή εξόδου στη “Λεπιδόπτερο” IV-
- W27f Διαδρομή της κοιλάδας V
Ποντίκι
- W28a Κλασσική διαδρομή III
- W28b Κομματάκι κασεριού III-
- W28c Ποντικοουρά III-
- W28d Ποντικοπαγίδα V-
- W28e Διασκελισμός από τον πίσω πύργο Ανάπαυσα IV
Πίσω πύργος Ανάπαυσα
- W29a Ανατολική κόψη V-
- W29a1 Παραλλαγή ντιρέκτ στην “ανατολική κόψη” VII
- W29b Δυτικός τοίχος V
Πύργος του γερακιού
- W2a Ανατολική κόψη V
- W2a1 Παραλλαγή πράσινη κόλαση στην ανατολική κόψη IV
Μεσαίος πύργος Ανάπαυσα
- W30a Δυτική κόψη V+
- W30b Νέα διαδρομή V+
Μπροστινός πύργος Ανάπαυσα
- W31a Ανατολική χαράδρα IV+
- W31a1 Παραλλαγή στην “Ανατολική χαράδρα” V
Καθηγητής
- W32a Σχολική διαδρομή V+
- W32b Κολατσιό IV
Πύργος Βαρλαάμ
- W33a Δυτική διαδρομή V,A1
- W33a1 Εξωτερική παραλλαγή στη “Δυτική διαδρομή” V+
- W33b Ελβετική Ρουλέτα VIII+ (VI,A1)
Πύργος Αγίας Βαρβάρας
- W34a Ανατολική κόψη V
- W34b Χαράδρα Βαρλαάμ IV
- W34c Δυτική ράχη II
- W34d Η ατίθαση εξημέρωση VIII (VII,A1)
Αγία Μονή
- W35a Διαδρομή της κοιλάδας V+
- W35b Προσκύνημα VI+
Σκουπιδιάρης
- W36a Ανάβαση IV
Καρδιά της γοργόνας
- W37a Μικρή διαδρομή της γοργόνας III
- W37b Σχισμή της κλεισούρας III-
- W37c Χορός των δαχτύλων VII,A1
- W37d Κόψη της γοργόνας VIII
- W37e Δύναμη IX+
- W37f Ραγισμένη καρδιά VI+
Δανιήλ
- W38a Δεξιά διαδρομή I
Πασχαλινό αυγό
- W39a Οικογενειακή διαδρομή III
- W39b Διαδρομή της κοιλάδας VI
Σκούφος του καλόγερου
- W3a Διαδρομή του χάσματος III
- W3b Κόψη Ρουξοριού VI-
Χελώνα
- W40a Πάνω από το καβούκι III+
- W40b Σβούρα VII+ /VIII-
- W40c Πράσινο λούκι VI+ ή IV,A1
Ράχη της γάτας
- W41a Κόψη της κλεισούρας II
- W41b Βόρεια καμινάδα II
- W41c Μυρμήγκι V
- W41d Μίκι Μάους IV
- W41e Παράπονο γάτας V-
- W41f Κέντρο κοιλάδας V-
- W41g Νότια κόψη III-
